چکیده:
دریای خزر، بهدلیل وجود منابع عظیم نفت، از مناطق حائز اهمیت در جهان محسوب میشود. استخراج نفت و حملونقل دریایی آن در دریای خزر، بهطور چشمگیری در حال افزایش است. از سوی دیگر، عمدهترین آلودگی دریای خزر، آلودگی نفتی ناشی از بهرهبرداری و حملونقل نفت میباشد. آگاهی از اثرات مخرب آلودگی نفتی، ضرورت اتخاذ راهکارهای لازم جهت پیشگیری، مقابله و آمادگی منطقهای در برابر این آلودگی را مطالبه میکند. ازآنجاکه کشورها بهتنهایی قادر به حفظ محیطزیست دریای خزر از آلودگی نفتی، نیستند، همکاریهای منطقهای در پرتو تعهدات بینالمللی نقش مهمی در این حوزه دارد. در مقاله حاضر، با مطالعه کنوانسیون منطقهای چهارچوب حفاظت از محیطزیست دریایی دریای خزر، به تحلیل نقش پروتکل آمادگی، واکنش و همکاری منطقهای در مبارزه با سوانح آلودگی نفتی، الحاقی به کنوانسیون مزبور، درجهت حفظ محیطزیست خزر از آلودگیهای نفتی ازطریق ایجاد و اجرای طرحهای ضروری ملّی و منطقهای بهنحو موثری مورداجرا قرار میگیرد.
Caspian Sea is one of the important regions of the world, due to its
enormous oil reserves. Oil production and its transportation are
increasing in the region, while the main source of pollution of Caspian
Sea is the pollution caused by those operations. Avoiding the negative
impacts of such pollution on the environment of Caspian Sea Region
requires taking necessary regional mechanisms for prevention,
mitigation and regional preparedness against such pollution. Because,
each coastal government is not capable of protecting the Caspian Sea
environment on its own. Considering the Framework Convention for
the Protection of the Marine Environment of the Caspian Sea, this
article examines the role of the Protocol Concerning Regional
Preparedness, Response and Cooperation in Combating Oil Pollution
Incidents. The effectiveness of this protocol for the protection of the
environment of Caspian Sea is to be achieved through designing and
successful implementation of necessary national and regional plans.
خلاصه ماشینی:
Efendiyeva, “Ecological Problems of Oil Exploitation in the Caspian Sea Area,” Journal of Petroleum Science and Engineering 28(4) (2000): 228 نظارتی در سطح منطقه جهت حفظ محیط زیسـت ایـن دریـا در برابـر آلـودگی هـای نفتـی را دوچندان می کند.
بهرام مستقیمی ، حفظ محیط زیست دریای خزر راهکارهای دیپلماتیک (تهران : وزارت امور خارجه ، ١٣٨٤)، ٩٣، همچنین نک : Agha Bayramov, “Great Game Visions and the Reality of Cooperation around Post-Soviet Transnational Infrastructure Projects in the Caspian Sea Region,” East European Politics 35 (2019): 5, Accessed August 2019, doi: 10.
بر اساس ماده ٨ این پروتکل ، هر طرف متعاهـد در راسـتای نظـام هـای ملّـی آمـادگی و واکنش نسبت به نشت نفت ، متعهد می شود درصورت بـروز نشـت نفـت اقـدام هـایی ازجملـه ارزیابی درخصوص ماهیت ، گستره و پیامدهای احتمالی سانحه آلودگی نفتی یا حسـب مـورد، نوع ، مقدار تقریبی نفت ، جهت و سرعت گسترش نشت نفت ، هر اقدام عملی ممکن به منظـور پیشگیری ، کاهش و تا حد امکان محو آثار سانحه آلودگی نفتی ، نظـارت بـر آلـودگی نفتـی و مطلع ساختن سایر طرف های متعاهد از تحوّلات مربوط به سانحه آلودگی نفتی ، اقداماتی کـه به عمل آمده یا برنامه ریزی شده است و تشویق و حمایت از اجرای برنامـه دریـای خـزر بـرای همکاری منطقه ای برای مقابله با آلودگی نفتی درموارد اضطراری را به عمل آورد.
طبق بند «ت » ماده ٨ پروتکل آکتائو، هر طرف متعاهد ذی ربـط در راسـتای نظام های ملّی آمادگی و واکنش نسبت به نشت نفت ، متعهد می شـود درصـورت بـروز نشـت نفت ، از اجرای طرح دریای خزر درزمینة همکاری منطقه ای جهـت مقابلـه بـا آلـودگی نفتـی درموارد اضطراری حمایت نماید.