چکیده:
در میان پاسداران زبان و ادب فارسی دو طایفه از جاه و مقام برجستهای برخوردارند.یکی شاعران و دیگر عارفان.شاعران و سخنوران افکار و اندیشههای خود را در قالب زبان فارسی به شعر درآوردند و عارفان که بیشتر با اهل علم و مدرسه سروکار داشتند، تألیفات خود را به نثر فارسی فراهم آوردند و از این میان حدومرزی نه از نظر جغرافیایی وجود داشت و نه از دید مذهبی.بسیاری از فضلا و ادبای مسلمان و هندو و دیگر مذاهب از ایران و هند و ماوراء النهر و دیگر مناطق جهان،افکار و اندیشههای خود را به فارسی نگاشتند.
خلاصه ماشینی:
"در اینجا به ذکر چند نمونه از کتابهای تذکره اکتفا میشود: -انیس الاحبا:از موهن لعل انیس؛ -انیس العاشقین،از مهاراجه رتن سنگه بهادر متخلص به«رخمی»؛ -تکرهء سرور:از لاله هیت پرشاد متخلص به«سرور»؛ -تذکرهء وارسته:از سالکوتی مل وارستهء لاهوری؛ -جامع الفواید یا انتخاب مجمع النفایس:از کهرک پت رای کایست؛ -جواهر زواهر،از رائی لچهمی نراین شفیق اورنگ آبادی؛ -حدیقهء عشرت:از کنور درگا پرشاد سندیلوی؛ -حدیقهء هندی:از بهگوان داس هندی متخلص به«هندی»؛ -رسالهء برهمن:از چندر بهان برهمن اکبر آبادی؛ -ریاض العارفین:از منش آفتاب رای لکهنوی؛ -سفینهء خوشگو:از بندر ابن داس متخلص به«خوشگو»؛ -سفینة الشوق از:رای منکه رای شاهجهانآبادی متخلص به«شوق»؛ -سفینهء عشرت:از دورا کاداس متخلص به«عشرت»؛ -سفینهء هندی:از بهگوان داس متخلص به«هندی»؛ -شام غریبان:از رای لچهمی نراین شفیق اورنگ آبادی؛ -عیار الشعرا:از خوب چند ذکا؛ -گل رعنا:از رائی لچهمی نراین شفیق اورنگآبادی که فصل دوم آن را به شعرای هند اختصاص داده و بالاخره،همیشه بهار از جمله تذکرههای شاعران فارسی است که یک هندو به نام کشن چند اخلاص فراهم آورده و در آن بسیاری از پارسی سرایان هند از مسلمان و هندو را شناسانده و گزیدهء آثارشان را آورده است."