خلاصه ماشینی:
"اما شناخت سبک تاریخنگاری ناظم الاسلام کرمانی مستلزم پاسخ به این سؤال است که او با چه انگیزهای به نگارش کتاب پرداخته است؟با استناد به کدامین منابع،مطالب خود را نگاشته است؟ نحوهء برداشت و گزینش اطلاعات از این منابع به چه صورت انجام شده است؟در بحث اعتباریابی،نویسنده،راوی تاریخی است یا تحلیلگری که به روش عقلانی به بررسی منابع،حوادث و نتیجهء آنها میپردازد؟نقش و تأثیر ماوراء الطبیعه در دیدگاه نویسنده و این که آیا او نیز همچون بیشتر مورخان ایرانی پیش از خود پیرو مکتب الهی بوده است و مشیت خداوند را در بروز رویدادها دخیل دانسته است یا انسان محور بوده است؟به چه علت بعضی وقایع یا اخبار را ننوشته است؟مطالب را خلاصه ارائه داده است یا با حشیهپردازی ذهن خواننده را از اصل موضوع منحرف کرده است؟اشتباه و تکرار و یا ضدونقیضگویی در این اثر وجود دارد یا خیر؟واژگان کلیدی این کتاب تا چه اندازه در بازارشناسی هدف نویسنده مؤثر هستند؟محدودیت رویدادهای ثبت شده در تألیف با کدام طبقه یا قشر جامعه است؟ بدین روی،با روش کتابخانهای پس از معرفی ناظم الاسلام کرمانی به بررسی«تاریخ بیداری ایرانیان»در جهت پاسخ به پرسشهای بالا میپردازیم.
8با این توصیف به نظر میرسد ناظم الاسلام در پی راهی برای درک حقایق سیاسی و اجتماعی زمان خود بوده است و با توجه به دارا بودن ذهنی فعال و کنجکاو9به تصور این که خواهد توانست گمشدهء خود را در عتبات بیابد به محضر میرزای شیرازی وارد شد،اما با فوت زودهنگام او مجددا به ایران بازگشت و این کمبود را با وجود میرزا محمد طباطبائی، از روحانیون برجستهء تهران جبران کرد و از مکتب فکری و علمی و شخصیت او متأثر گردید."