چکیده:
حقوق بشر به معنای حقوق ذاتیِ غیر قابل اسقاط و جدایی ناپذیر از شخصیت انسان، به طور سنتی نقشی در حقوق قراردادها ایفا نمی کند. امروزه به دلیل سوء استفاده از ضعف طرف قراردادها لزوم توسل به حقوق بشر جهت کنترل و ایجاد توازن در روابط قراردادی مطرح گردیده است.این پژوهش به بررسی شیوه های تاثیر حقوق بشر بر حقوق قراردادها در دو نظام حقوقی المان و انگلیس پرداخته امکان اعمال این رویکردها در حقوق ایران را بررسی می کند.تاثیر حقوق بشر بر قراردادها به طرق متعدد صورت می گیرد. نتیجه تحقیق نشان می دهد که مطلوب ترین شیوه، تاثیر غیرمستقیم و تفسیر قواعد کلی قراردادها در پرتو حقوق بشر است.این امر در هردو نظام حقوقی رومی ژرمنی و کامن لا مسبوق به سابقه است. در این نظامها به حقوق بشر جهت تفسیر مفهوم سنتی ازادی قراردادی و حتی ابطال قراردادهای فوق العاده انحصاری استناد می شود.علی رغم سکوت مقنن، محتوای قانون اساسی و اصول حاکم بر حقوق خصوصی ایران این ظرفیت را دارد که با استناد به حقوق بشر قراردادها تعدیل یا باطل شود. کرامت انسانی، منع سوءاستفاده از حق و منع سلب حق از جمله این ظرفیت هاست.
Human Rights as inherent unwairable and inseparable rights from human personality has no role in private law and contract law conventionally. But today contractual unequal relationships and abuse of weak party employment of human rights (particularly human dignity, equality) due to contract s control and balance establishment in contractual relationships in necessary. This matter means that content of contracts must not be contrary to basic values of human rights. Human rights override contract law in many ways. The best way is indirect influence. This way help to protect contract law independence. In this way contracts interperated under general rules of human rights. This influence sometimes is storing and sometimes is weak.in some legal systems the function of state about protect and guarantee of fundamental rights in horizontal level is anticipated in constitution. This matter in both Roman law and Common law has precedent. In German and England courts judgment private contracts held void by adduce to human rights. This research has show that Constitutional structure and main rules referring to human rights in contract law in Iran is indirect influence. Prohibition of abuse of right and privation of right at all are two samples of this capacity
خلاصه ماشینی:
دراين ميان تأثير حقوق بشر بر حقوق خصوصي که در تمام نظـام هـاي داراي قـانون اساسي در قالب قانون اساسي ملي به عنوان يک نظام جـامع ارزش هـاي اساسـي بشـري ظهور و عينيت يافته ١ در حقوق قراردادها با تأمل و ترديدهايي روبه رو است زيرا حقوق قراردادها در کليت خود برمبناي اصل اساسي آزادي و حاکميت اراده اسـتوار بـوده ، بـر طبق يک نظريه بسيار قديمي هردو طرف قرارداد به عنوان بهترين قاضي منافع خويش با سنجش سود و زيان حاصله اقدام به انعقاد قرارداد ميکنند، اما گرايش به تـأثير مفـاهيم حقوق بشري و اجتماعيشدن حقوق قراردادها النهايه منجر بـه کـاهش گسـترده آزادي قراردادي شد (٩-٨.
در حقوق آلمان درصورتي که پرونده مثبت ضـعف سـاختاري يـک طـرف قـرارداد باشد به نحوي که نتايج آن براي طرف ضعيف به نحو غيرمعمـولي سـنگين باشـد قـانون مدني بايد واکنش نشان داده و اقدامات اصلاحي را ممکن سـازد؛ دادگـاه هـاي حقـوقي تعهد دارند که اصول کلي را چنان تفسير و اعمال کنند که قراردادها به عنوان ابزار سـلب تعيين سرنوشت به کار نرود نتيجه چنين رويکردي اين است که هر مـوقعيتي کـه در آن يک طرف قرارداد ديگر نميتواند حق تعيين سرنوشت ماهوي خـويش را اعمـال کنـد، منتهي به تعهد دولت بر مداخله و تأمين طريق جبران حقوقي ميشود (حاجيپور، ١٣٩٦، ص ٤٧؛ به نقل از: ٣٠٧-٣٠٦.