چکیده:
«مفرداتپژوهی» قرآنی بهعنوان یکی از مسائل بسیار مهم، همواره مورد اهتمام قرآنپژوهان بوده است. از آنجا که «روشی» مناسب در تبیین این مسأله وجود ندارد، غالباً معادلپژوهی با چالشهایی از جمله عدم دقت در معنایابی، ناقص بودن مفهوم و... روبهرو بوده است؛ از این رو، ارائة روش منسجم، کامل و منطقی برای این امر ضروری است. مقالة حاضر با هدف ارائة این نوع از الگو، ابتدا روشی جامع و کامل را اظهار داشته، سپس با روش تحلیلی– توصیفی و بهرهگیری از همین روش به واکاوی معنای واژگان برگرفته از مادة «شری» به عنوان یکی از کلمات معرکةالآراء پرداخته، آنگاه برگردانهای فارسی معاصر قرآن (آیتی، الهیقمشهای، رضایی، شعرانی، صفارزاده، صفوی، فولادوند، فیضالإسلام، مشکینی، مصباحزاده، معزی و مکارم) را از جهت پایبندی دقیق آنها در آیات مشتمل بر این کاربرد، کاوش کرده است. برآیند پژوهش حاضر این شد که معنای اصلی این کلمه «مبادله» است که با توجه به سیاق آیه در معنای «دادن» یا «گرفتن» بهکار رفته است؛ امری که در برگردان مترجمان نامبرده عمدتاً نارسا است. با این همه، «آیتی، الهیقمشهای، شعرانی و فیضالإسلام» در پارهای از آیات با عباراتی مشابه به این معنا اشاره داشتهاند.
Quranic “Lexicology” as one of the most important subjects, has always been the focus of Quran researchers. Since there is no proper “method” to explain this subject, Modulation has often faced challenges, such as inaccuracy in Semantics, incompleteness of the concept, and so on. For the same reason, it is necessary to provide a coherent, complete, and logical method for this subject. Therefore, this study is to present a proper model. Firstly, it proposes a comprehensive and complete method, secondly, by using the analytical-descriptive method, it analyzes the meaning of the words derived from the root word “shara”, on which there are different ideas. After that, the contemporary Persian equivalences of the word “shara” in the Quran, and the strict adherence of Quran translators to the verses including this word, are examined (scholars such as Ayati, Elahi Ghomshei, Rezaei, Sha'rani, Saffarzadeh, Safavi, Fooladvand, Fayz al-Islam, Meshkini, Mesbahzadeh, Moezzi, and Makarem). The present study concludes that the core meaning of the word “shara” is “to exchange”, which according to the context of the verses, means “to give” or “to take”, although the above-mentioned translators have been incapable of expressing this kind of meaning. Nevertheless, some of the translators such as Ayati, Elahi Ghomshei, Sha'rani, and Fayz al-Islam, have referred to this meaning in some verses, using similar terms.
خلاصه ماشینی:
مقالۀ حاضـر با هدف ارائۀ اين نوع از الگو، ابتدا روشي جامع و کامل را اظهار داشــته ، ســپس با روش تحليلي– توصــيفي و بهره گيري از همين روش به واکاوي معناي واژگان برگرفته از مادة «شـري» به عنوان يکي از کلمات معرکۀالآراء پرداخته ، آن گاه برگردان هاي فارسي معاصر قرآن (آيتي ، الهي قمشـه اي، رضـايي، شعراني، صفارزاده ، صفوي، فولادوند، فيض الإسلام ، مشکيني، مصباح زاده ، معزي و مکارم ) را از جهت پايبندي دقيق آن ها در آيات مشـتمل بر اين کاربرد، کاوش کرده اسـت .
و ابن جوزي، ١٤٠٧)، اما محمد نورالدين منجد معتقد است صاحبان کتب وجوه و نظائر در ذکر اين معاني دچار اختلاط بين «شراء» و «اشتراء» شده اند؛ زيرا اين دو کلمه را به مثابۀ لفظ واحد -شري- قرار داده و سه معناي «باع »، «شراء» و «اختيار» را براي آن دو بيان کرده اند؛ در حالي که اصل «بيع » و «اشتراء» در حقيقت «مبادلۀ الشيء بثمنه : مبادلۀ چيزي با ثمن » بوده -که ثمن در آن همراه با حرف «باء» است - و از اين رو، فروشنده ، «بها» و مشتري، «کالا» را ميگيرد.
برخلاف واقع ، مترجمان در ترجمۀ اين واژه (در جدول (٣))، معاني «خريدن » (همۀ مترجمان )، «فروختن » (مکارم ، ١٣٧٣)، «مبادله کردن » (رضايي، ١٣٨٣ و مکارم ، ١٣٧٣) و «برگزيدن » (آيتي، ١٣٧٤) يا «اختيار کردن » (الهيقمشه اي، ١٣٨٠) را در نظر گرفته اند که در اين بين صحيح ترين معنا از سوي آيتي و الهيقمشه اي در آيۀ ١٧٥ سورة بقره به صورت «برگزيدن يا اختيار کردن » ارائه شده است .