چکیده:
ما دراین مقالهه مقدماتی را در بحث اجماع بیان میکنیم؛ اعم از (معتای لغوی و اصطلاحی اجماع» تعاریف مختلف بین شیعه وسنی؛
دلیلیت اجماع، کاشفیت اجماع» اقسام اجماع و...) تا یک شناخت ابتدائی ازبحث داشته باشیم و سپس نظرات جناب شهید صدر(ره) میپردازیم.
محوریت مقالهء تبیین وتشریع نظرات جناب صدر میباشد و این تحقیق به منظور ترویج علمی نگاشته شده است.
ما در ابتدا معنای لغوی واصطلاحی اجماع رابررسی میکنیم، سپس تعاریف علمای اهل سنت وشیعه دراب اجماع را
بیان کرده و دلیل اهل سنت بر تعریف اجماع را بیان میکنیم و پس از آن به اشکال علمای شیعه بر استدلالشان اشاره
میکنیم و سپس به بیان منشا و دلایل تعریف اهل سنت از اجماع میپردازیم و پس از آن تقسیم اجماع را بیان میکنیم.
آنگاه به نظرات شهید صدر(ره)میرسیم که ایشان پس از تعریف اجماع به شباهت وتفاوت بین اجماع و تواتر را اشاره
میکند و بیان میکند در طریقهی اثبات دلیل شرعی براساس حساب احتمالات, اجماع وتواتر» نظیر یکدیگر هستند؛ وی
ازجهاتی تفاوت دارند. سپس شهید صدر در باب حجیت اجماع، نظرش را میفرماید و بیان میکند که: اجماعء براساس
حساب احتمالات، بما هو، حجیت نیست وگوشزد میکند که وجود مخالف در بحث کشف از وجود دلیل شرعی» گاهی ضرر
دارد وگاهی هم ندارد و این بسته به شخصیت اجماع کنندگانء شخصیت مخالف وامور کیفی دیگر دارد.
روش اجرای این پژوهش به صورت کتابخانهای بوده و از لحاظ تبارشناسی, در رده علوم اصول فقه قرار میگیرد.
In this paper, we express the introduction about consensus including
(literal and technical meaning of consensus, different definitions
between Shiites and Sunnis, unveiling of consensus, due to
consensus, consensus types and..) to has a primary understanding
of our deliberation then we consider the Mr. Martyr Sadr’s comments
(mercy upon him). The centrality of the article, explain and
canonization the comments of mr.sadr and this research written to
promote the scientific. We first examine the meaning of the literal
and technical consensus then expressed definitions of Shiite and
Sunni scholars about consensus and we express the reason of Sunni
on the definition of consensus. Thereafter refer to forms of Shiite
scholars or their argument and then consider the origin and the
reasons for defining the Sunni consensus, and then we express the
split of consensus. Then we reach to martyr Sadr’s comments (mercy
upon him). He refers to similarities and differences between consensus
and frequency after the definition of consensus and expressions
of the way proven religious arguments based on the calculus
of probabilities. Consensus and frequency are like but in some ways
are different. Then martyr Sadr says his opinion about argument of
consensus and states that consensus based on the calculus of probabilities,
per se is not argument; and notes that opponents of the
controversial discovery of religious arguments. Sometimes is harmful
and sometimes it does not and this issue depending on the character
of consensus, opposite character and other quality affairs. This
research is literary based and in terms of genealogy placed in the
category of principles of jurisprudence.
خلاصه ماشینی:
سه قول در ميان علماي شيعه در بيان کاشف بودن اجماع از رأي معصوم وجود دارد که به بيان آن ها مي پردازيم : ١- قول قدما؛ خلاصه قول قدما اين است : درميان علماء ودانشمندان يک عنصر، که شخص ناشناس هم درميان آنها باشد، بريک فتوا اتفاق کنند(بنا بر اين قول که هيچ دوره اي از وجود معصوم خالي نيست )، قطع ويقين حاصل مي شود که يکي از اين اتفاق کنندگان ، خود معصوم است ؛ ٧٦ پس بنابراين قول ، اگر چه يقين به حضور معصوم در ميان علماء نکنيم ؛ ولي طبق عبارت داخل پرانتز، حتما معصوم که درميان آنها بوده ، محسوس است .
٣ - احتمال تاثير خبر اول بر خبر دوم در خبرهاي حدسي موجود است ، ولي عادتا در زمينه ي خبرهاي حسي وچنين احتمالي موجود نيست ؛ يعني ممکن است يک مجتهد، متاثر از ديگر مجتهد فتوايي بدهد و خطاي ديگري او را نيز به خطا بيندازد، چنانکه مجتهدين طراز اول مانند: شيخ طوسي وشيخ انصاري تا مدت مديدي مجتهدين دوره هاي بعدي را تحت تاثير قرار مي دادند و اظهار فتوايي مخالف با فتواي آنها کاري مشکل مي نمود.
مانند: ضعف سطح علمي در فقهاي يک دوره ؛ لکن نسبت به خطاهاي محتمل در مجموعه اخبار حسي ، عادتا چنين احتمالي داده نمي شود که همه از نکته مشترکي نشات گرفته باشد، چون منشا مشترکي براي خطاي همه در يک امرحسي ، معمولا وجود ندارد؛ بلکه اين خطاها در هر مخبري به ظروف خاص خود او يعني شرايط زماني و مکاني و ديگر ويژگي هاي خاص آن مخبر مرتبط است .