چکیده:
شهرستان اردکان، پهناورترین شهرستان استان یزد، در شمال این استان و در قلب کویر مرکزی ایران، در مسیر بزرگراه تهران - بندر عباس قرار دارد و نزدیکی آن به کویر مرکزی در آب و هوای این منطقه تاثیر گذاشته است. این شهرستان، دارای آثار تاریخی ای است که قدمت برخی از آن ها به قرن ششم هجری برمی گردد، آثاری همچون مسجد زردگ، مسجد کچیپ، مسجد جامع شهر، مسجد زیرده، حسینیه بازار نو، منظریه و امام زاده هایی مثل سیدنورالدین احمد، امام زاده سید محمد و میرشمس الحق، از مهم ترین آثار تاریخی این شهرستان است. این مقاله بر آن است تا در بخش اوضاع جغرافیایی، وضعیت طبیعی این شهر، رودخانه ها به عنوان منابع تامین آب این شهر و وجه تسمیه اردکان، موقعیت و محدوده جغرافیایی، وضع زمین، کوه ها و اردکان در منابع جغرافیایی را مورد بررسی قرار دهد. در بخش تاریخی نیز سعی شده است مطالبی همچون ابنیه تاریخی شهرستان اردکان، مشاغل، معماری، مذهب، آداب و رسوم، راه های اردکان، موقوفات، معادن، رجال مشهور شهر و اردکان از دیدگاه سفرنامه نویسان مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
این مقاله بر آن است تا در بخش اوضاع جغرافیایی ، وضعیت طبیعی این شهر، رودخانه ها به عنوان منابع تأمین آب این شهر و وجه تسمیه ی اردکان، موقعیت و محدودهی جغرافیایی ، وضع زمین ، کوهها و اردکان در منابع جغرافیایی را مورد بررسی قرار دهد.
کوه هریشت در شمال غربی اردکان با ارتفاع ١٩٣٩ متر واقع شده است و زیارتگاههای زرتشتیان به همین نام در این کوه قرار دارد و در ضلع شرقی آن چند سنگ آب وجود دارد که در فصل زمستان و بهار از آب باران پر می شود و در تابستان آب مصرفی گوسفندان کوهی و پرندگان را تأمین می نماید.
(176 :1281 آثار تاریخی شهرستان اردکان آثار تاریخی ، علاوهبر شهر اردکان، در بخش های مختلف این شهرستان نیز به چشم می خورد که در اینجا تنها به عنوان نمونه ، آثار تاریخی بخش عقدا بررسی می شود: در راه نائین به یزد، به فاصله ی ٧٤ کیلومتری از نائین ، نخستین آبادی بزرگ عقداست که نامش در کتابهای تاریخ یزد برده شده و همواره سرحد و حد فاصل میان نائین و یزد شمرده شده است .
. شهر اردکان اردکان، یکی از بخش های بزرگ یزد است که مرکزش اردکان نام دارد و بر سر جاده ی اصفهان به یزد، در شصت کیلومتری یزد واقع شده است .