چکیده:
در صدر ۱۰۳ سند از اسناد کافی نام محمد ین الحسن مشاهده می شود. شیخ کلینی 1512 روایت رابه واسطه «عدة من اصحاینا» از سهل بن زباد نقل کرده است. با توجه به
نقل علامه از شیخ کلینی. یکی از اشخاصی که در «عدة من اصحایتا» وجود دارد. محمد
بن الحسن است. پس از بررسی نهراوی که امکان دارد محمدین الحسن باشند. ان
نتیجه حاصل می شود که «محمدین الحسن صقاره و «محمدین الحسن طانی رازی؛»
قائلان بیشتری دارد. محقق بروجردی و آبت الله شبیری احتمال دوم و صاحب وسائل
فاضل استرآبادی, محققی کاظمی و برخی دیگر احتمال ول راتقویت کردهاند. به نظر
می رسد احتمال اراده صفار بسیار ضعیف است و احتمال طائی رازی نیز اطمینانی
نیست. در هر صورت حتی اگر نتوان مراد از محمدبن الحسن راتعیین کرد، روایات او در کافی باتوجه به مبنای اکثار، قابل تصحیح است.
خلاصه ماشینی:
محمد بنالحسن بنبندار القمی محمد بنالحسن بنبندار القمی نیز نمیتواند محمد بنالحسن مذکور در صدر اسناد کافی باشد؛ زیرا از او، در غیر از رجال کشی، هیچ روایتی مشاهده نشده است، از این رو، روایت کلینی از او و همچنین روایت او از سهل نیز محتمل نیست، در حالی که راوی اصلی محمد بنالحسن، کلینی و شیخ اصلی کلینی نیز سهل است.
بر این اساس احتمالا وفات محمد بنالحسن بین سالهای 280 تا 300ق رخ داده که در این صورت نقل روایت او از سهل بسیار عادی است؛ اما هیچ روایتی از او به ما نرسیده است و بسیار بعید است محمد بنالحسن که بارها در اسناد کافی وارد شده است، این شخص باشد.
محقق بروجردی در رد دیگری بر این وجه بیان کرده است: «اگر کلینی صفار را درک کرده باشد و از او نقل روایت کرده باشد، نیکو نیست که محمد بنالحسن را مطلق گذاشته و راوی غیر مشهور را اراده کرده باشد؛ اما ثابت نیست که کلینی از صفار روایت داشته باشد و در هیچ روایتی به تصریح صفار مشاهده نشده است».
محقق بروجردی نیز در مقدمه چهارم ترتیب اسانید الکافی که برای بیان مشایخ کلینی در کافی است، بعد از نقل کلام استرآبادی و وجوه آن، تمام شواهد را رد و این نظر را تقویت میکند که محمد بنالحسن در صدر اسناد کافی محمد بنالحسن طائی رازی است.