چکیده:
افراد هرجامعه¬ای، دارای اندیشهها، تفکرات و تمایلات متفاوت هستند. در ارتباط بین افراد جامعه با حکومت، گروههای موافق و مخالفی وجود دارند که با برخوردهای متفاوت حکومت روبهرو میشوند. صرفنظر از انگیزه مخالفتها و چرایی آنها، نحوة برخورد حکومت با گروههای مخالف در جوامع قابل بررسی است و از برخوردهای ساده و همراه با ملایمت تا برخورد خشن، ضرب و جرح و به دار کشیدن مخالفان را در طول تاریخ شاهد بودهایم.
سوالی که مطرح است اینکه مخالفان در نظام سیاسی اسلام، از چه جایگاهی برخوردارند؟ و برخورد حاکمان با مخالفان چگونه باید باشد؟ پاسخ به این سوالات و این سوال که برخورد پیامبر,با مخالفان خود چگونه بوده است، باعث پدیدآیی نوشتار حاضر شده است. البته پاسخ درخور، بحث مفصّلی میطلبد، آنچه این مقاله در صدد بررسی آن است، تبیین نظری این مسئله در اسلام و نحوه برخورد پیامبر اکرم , با مخالفان خود است؛ پیامبری که آخرین هدایتکنندة بشر به سوی سعادت و حامل آخرین پیام رهایی انسان از تاریکیها به سوی روشنایی مطلق است. به مصداق«لقد کان لکم فی رسول اللّه اسوة حسنة» با بررسی رفتار پیامبر,، درصدد الگوگرفتن از ایشان در رفتارهای اجتماعی و سیاسی در جامعه هستیم.
خلاصه ماشینی:
"اصول حاکم بر رفتار پیامبر,در برخورد با بتپرستان، کفار و مشرکان قریش چیزی جز مدارا نبود؛ زیرا در ابتدای راه بود و میبایست با مدارا و به آرامی آنهارا به سمت دین اسلام بکشاند؛ اما در برخورد با اهل کتاب و پس از تشکیل حکومت اسلامی در مدینه، هر دو نوع برخورد را داشت؛ یعنی تا آنجا که ممکن بود با گفتوگو و با عهد و پیمان سعی در زندگی مسالمت آمیز در کنار هم داشت؛ اما وقتی آنها پا را فراتر نهاده، خیانت میکردند یا نقض پیمانی صورت میگرفت، پیامبر,به شدت برخورد مینمود؛ همانند برخورد عملی با قبایل یهودی مدینه.
"/> نتیجه در بررسی سیرة عملی پیامبر,و برخورد آن حضرت با مخالفان، باید گفت: با توجه به وظیفه اصلی پیامبران مبنی بر هدایت جامعه به سوی سعادت و کمال و ابلاغ پیام الهی، اصل اساسی حاکم بر رفتار آنها، به خصوص پیامبر, اسلام، اصل رحمت، محبت و شفقت بود؛ یعنی هدف اصلی آن حضرت، جذب مردم به سوی خود و دین مبین اسلام بود.
آنچه بیشتر در رفتار نبوی بروز داشت، مدارا با مخالفان بود؛ یعنی تا آنجا که ممکن بود، پیامبر,مدارا مینمود و از خطاها چشمپوشی میکرد؛ اما وقتی مخالفان، اساس دعوت پیامبر,و اصول تغییرناپذیر دین را هدف قرار میدادند و به اقدامات عملی در این راه دست می یازیدند، دیگر مدارا و مسامحه جایی نداشت و پیامبر,، چارهای جز برخورد همراه با خشونت نداشت و این نوع برخورد، همواره در راستای حفظ دین و هدایت مردم صورت میگرفت."