چکیده:
جنایت جنگی، به عنوان یک رفتار مجرمانهی بینالمللی دارای مصادیق متعددی است که در اساسنامهی دیوان کیفری بینالمللی مورد جرمانگاری قرار گرفتهاند. برخی از مصادیق این جنایت مربوط به کاربرد نوعی از تسلیحات میباشد که در یک مخاصمهی بینالمللی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. این دسته از سلاحها به عنوان جنگافزار غیر متعارف شامل اقسام متعددی از سلاحهای شیمیایی، تسلیحات میکروبی، جنگافزار هستهای و مصادیقی از گلولههای انفجاری میباشند که سبب تحمیل درد و رنج بیهوده خواهند شد. جنایت بهکارگیری سلاحهای نامتعارف در زمرهی جرایم عمدی میباشد که در برخی اسناد بینالمللی از جمله سند تاسیس دیوان کیفری بینالمللی پیشبینی شدهاند. در جنایات عمدی مزبور ضرورت دارد که مرتکب علاوه بر تعمد در ارتکاب آن، نسبت به اوضاع و احوال محیط بر جنایت نیز آگاهی داشته باشد. از منظر فقه اسلام ممنوعیتها و محدودیتهایی در استفاده از ابزار جنگی وضع شده است. پیشبینی عدم مشروعیت به کارگیری برخی از ادوات نظامی به عنوان حکمی کلی که قابلیت تعمیم به مصادیق متعدد دارد، به منزلهی حکم اولیه است. از این رو برای ممنوعیت به کارگیری این نوع از سلاحها هچنانکه ممکن است به اسناد مختلف بینالمللی استناد کرد، میتوان به آموزههای اسلامی و احکام شریعت توسل جست؛ احکام و قواعدی که ناظر بر موازین حقوق بشردوستانه میباشند. نتایج این بررسی که به شیوهی تحلیلی– توصیفی صورت گرفته نشان میدهد مبنای نظری مورد قبول در منع و مجازات استفاده از تسلیحات نامتعارف مبتنی بر قواعد نسبتا مشابه در شریعت اسلامی و نظام بینالملل کیفری است؛ قواعدی که منطبق بر منطق، شریعت عقلانی و مصالح جامعهی بشری است.
خلاصه ماشینی:
"به عنوان نمونه در بند (٢٠) این ماده مقرر شده است به کارگیری سلاح ها، پرتابه ها، مواد و روش های رزمی که به طور طبیعی سبب ایجاد جراحات اضافی یا درد غیرضروری شوند یا ذاتا غیر قابل کنترل بوده و ناقض قوانین بین المللی منازعات مسلحانه باشند به کلی ممنوع اعلام شده است .
(خالقی، ١٣٩٤: ١٧٣) اگر چه از کاربرد این قسم از سلاح نامتعارف به صراحت در اساسنامه دیوان کیفری بین المللی به عنوان یکی از اقسام جنایات جنگی نام برده نشده است ، ولی براساس بند (٤) قسمت (ب ) ماده (٨) اساسنامه رکن روانی به کارگیری سلاح های نامتعارف ، شامل عمد در استفاده و آگاهی از میزان آسیبی است که به غیرنظامیان ، اهداف غیر نظامی و محیط زیست وارد میشود.
در این بندها به صراحت به کار گرفتن گازهای مهلک ، سمی، یا گازهای دیگر و تمامی مایعات ، مواد یا ابزار مشابه ؛ استفاده از گلوله هایی که به راحتی در بدن انسان منبسط یا پخش میشوند، مانند گلوله های دارای پوشش سخت که به طور کامل قسمت مرکزی گلوله را نمیپوشانند یا با ایجاد برش شکافته میشوند؛ به کارگیری سلاح ها، پرتابه ها، مواد و روش های رزمی که به طور طبیعی سبب ایجاد جراحات اضافی یا درد غیرضروری شود، یا جنگ افزاری که ذاتا غیرقابل کنترل بوده و ناقض قوانین بین المللی منازعات مسلحانه باشند، مشروط بر آنکه استفاده از آنها به کلی ممنوع بوده و مطابق اصلاحیه ی ناظر بر مقررات مندرج در پیوست این معاهده قید شده باشند جرم انگاری شده اند و به عنوان جنایات در صلاحیت دیوان دانسته شده اند."