چکیده:
سازمانهای مردم نهاد با آن که از سالها قبل در کشور حضور فیزیکی دارند اما متاسفانه از سوی دولت و نهادهای دولتی چندان جدی تلقی نشده و نقش آفرینی تاثیرگذاری در فرایند کیفری نداشته اند. از نوآوریهای قانون آیین دادرسی کیفری ١٣٩٢، تحقق آموزه های سیاست جنایی مشارکتی از طریق مشارکت سازمان های مردم نهاد در فرایند رسیدگی کیفری است که قانونگذار در ماده ٦٦ قانون مذکور به آن پرداخته است . تصویب این ماده که طی تصمیمی جالب توجه در فاصله چند روز مانده به لازم الاجرا شدن قانون ١، به ناگاه مورد اصلاح قرار گرفت ، حق دادخواهی سمن ها را در حد یک اعلام کننده جرم و تماشاچی روند دادرسی تنزل داده است . صرفنظر از اینکه بسترهای حقوقی، فرهنگی و اجتماعی لازم در کشور بهمنظور مشارکت سمن ها در فرایند کیفری موجود نیست ، نقش آنان در فرایند کیفری در حد یک اعلام کننده جرم و شرکت کننده در جلسات رسیدگی است . در مقام عمل هم با ابهاماتی همچون ملاک تشخیص صلاحیت سازمان های مردم نهاد مداخله گر در فرایند کیفری مواجه هستیم (تبصره٣ ماده ٦٦)، همچنین چگونگی توسعه ی مشارکت سمن ها در فرایند کیفری و سازوکارهای نظارتی بر فعالیت آنان مشخص نیست . این مطالعه در نظر داردزمینه ها و موانع فعالیت سازمان های مردم نهاد را در فرایند کیفریمورد بررسی قرار داده، به نقش حیاتی سمن ها در پیشگیری از جرم و مداخله آنان در فرایند کیفری بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"٥- طرق مشارکت سازمانهای مردم نهاد در فرایند کیفری ماده ٦٦ مصوب ١٣٩٢/١٢/٠٤ پیش از اصلاحیه ٩٤/٠٣/٢٤ از این قرار بود: « سازمان های مردم نهادی که اساسنامۀ آن ها دربارة حمایت از اطفال و نوجوانان، زنان، اشخاص بیمار و ناتوان ذهنی یا جسمی، محیط زیست ، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، بهداشت عمومی و حمایت از حقوق شهروندی است می توانند نسبت به جرایم ارتکابی در زمینه های فوق اعلام جرم کنند و در تمام مراحل دادرسی جهت اقامۀ دلیل شرکت و نسبت به آرای مراجع قضایی اعتراض نمایند».
بنا به مراتب فوق، به نظر میرسد پیش بینی مشارکت سمن ها در فرایند کیفری به عنوان یک دنبال کننده فعال و نه یک اعلام کننده جرم، گامی مثبت و جدید برای کشف جرم و امکان بررسی جرایم ارتکابی، از یک سو علیه اشخاصی است که به نحوی به کمک دیگران نیاز دارند و از سوی دیگر، جرایمی است که به نحوی حقوق عمومی را مورد تضییع قرار میدهند و به این ترتیب ، از فعالیت سازمانهای مردم نهاد که چندین سال است برای دستیابی به اهداف خود اهتمام میورزند، به صورت جدیتری حمایت خواهد کرد."