چکیده:
طی قرن اخیر رشد سریع جمعیت و شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، منجر به محدودیت منابع آب و تشدید آلودگی گردیده است. لذا ضرورت توجه به آب به عنوان یک کالای اقتصادی و مدیریت مصرف آن هر چه بیشتر آشکار شده است. ایجاد مساله بحران آب، لزوم توجه به مدیریت منابع آبی را ایجاب می کند. یکی از حوزه های مربوط به مدیریت آب، مدیریت تقاضای آب می باشد. به منظور بکارگیری سیاست های صحیح در این بخش، شناخت بخش تقاضای آب و تخمین تابع تقاضای آن لازم و ضروری به نظر می رسد. این مقاله به برآورد تابع تقاضای آب شهری ارومیه طی دوره84 -1378 پرداخته است. بدین منظور ابتدا بر اساس مبانی نظری فرم کلی تابع تقاضای آب از حداکثرسازی یک تابع مطلوبیت استون گری بدست آمده است و در مرحله بعدی با استفاده از مدل VAR و بر اساس روش یوهانسن تابع تقاضای آب شهری ارومیه مورد برآورد قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهند که: 1)، تقاضای آب شهری شهرستان ارومیه با قیمت آب و قیمت سایر کالاها (که بصورت یک کالای مرکب در نظر گرفته شده اند) رابطه عکس و با درآمد رابطه مستقیم دارد. 2) تقاضای آب شهری این شهرستان نسبت به قیمت آب و قیمت کالاهای دیگربی کشش و همچنین نسبت به درآمد یک کالای ضروری است. 3) متغیرهای میزان بارندگی و درجه حرارت اثر معنا داری بر روی تقاضای آب ارومیه ندارند.
During the last century، rapid urbanization and population growth have resulted in water shortage and pollution، so it is necessary to consider water as an important economic goods and manage its utilization in economic way. In order to manage water demand، it is an important issue to get information about demand function. Thus in this paper we use the Stone-Gray utility function to derive demand function. Then we use a Vector Autoregressive Regressive (VAR) model for estimating water demand in Orumieh city for the period of1378-84. The results of the research indicate that: 1) Water demand is depend directly on the consumer income and indirectly on the price of water ،2) Water demand is inelastic respect to the income and price and also to the other goods prices، 3) Rainfall and temperature have insignificant impacts on the water demand، and 4) It is found that water is a necessary goods.
خلاصه ماشینی:
مروری بر برخی از مطالعات انجام شده تقاضای آب شهری طی دهه های اخیر بطور گسترده مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است ، از جمله مهم ترین مطالعات انجام شده در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد: طبیبیان و سجادی فر در مطالعه خود ضمن استخراج تابع تقاضای آب از تـابع مطلوبیـت اسـتون گری با بکار گیری مـدل تعـدیل جزئـی و اسـتفاده از روش اقتصادسـنجی مـدل عوامـل تصـادفی ، تقاضای بلندمدت و کوتاه مدت آب برای فصـول مختلـف و همچنـین کـل سـال را در شـهر اراک برآورد کرده اند.
(Tabibian and Sajadifar, 2005) خوش خلق و هادی زاده خیرخواه در مطالعه خود برای ٥ منطقه آبی شهر تهران و بـا اسـتفاده از تابع تقاضای استخراج شده از یک تابع مطلوبیت استون -گری نشان دادند با وجود ایـن کـه تقاضـا برای آب در شهر تهران بی کشش است اما با افزایش قیمت می توان مقداری از اضافه تقاضـای آب را کاهش داد، به علاوه آن ها به ابزارهای فرهنگی نیز به عنوان راهکار مناسبی جهت کاهش اتلاف و بهبود الگوی مصرف اشاره می کنند.
( ١٩٩٤ ,Ovrai and Saravani) رستم آبادی سفلی با استفاده از داده های سـری زمـانی متغیرهـای قیمـت متوسـط آب ، درآمـد خانوار، جمعیت ، تعداد مشترکین و متغیرهای جوی کـه بـه صـورت چهـار متغیـر میـزان بارنـدگی ، متوسط درجه حرارت و حداکثر و حداقل مطلق درجه حرارت در نظر گرفته شده اسـت ، اقـدام بـه برآورد تابع تقاضای آب آشامیدنی شهر تهران نموده است .