چکیده:
یکی از اهداف اساسی حقوق اسلام و بین الملل در تنظیم روابط بین المللی تامین و تضمین رعایت حقوق انسان هاست. در حقوق اسلام و بین الملل، مداخله در امور داخلی دولت ها بر اساس اصل اعتزال منع گردیده است؛ اما با بین المللی شدن مستمر حیات اجتماعی و طرح مقوله نفع و مصلحت جامعه بین المللی، اختیار و آزادی عمل دولت ها در جلب و تامین صرف منافع ملی محدود شده و تعهدات و تکالیف جدیدی به دولت ها محول شده است. به ویژه اهمیت پیدا کردن حقوق اساسی بشر با استناد به کرامت انسانی و حمایت از مستضعفین و الزام دولت ها به رعایت آنها، سبب ایجاد استثنائاتی بر اصل اعتزال شده که یکی از آنها مداخله بشردوستانه است.
مداخله بشردوستانه جهت تامین و تضمین رعایت حقوق انسانهاست که درحقوق اسلام دارای مبانی قرآنی، روایی، اجماع و عقل می باشد و بر اصول اولیه کرامت انسان، تالیف قلوب و تولی و تبری استوار است و دارای مصادیقی از جمله؛ دفاع از اسلام، دفع تجاوز و دفاع از مسلمانان و حمایت از مستضعفان و حق طلبان می باشد.
خلاصه ماشینی:
در توضيح اين آيه برخي گفته اند که آيه مربوط به لزوم سرکوب شورشيان بـر عليـه امام مسلمين است که در واقع نزاع بين دو گـروه از مسـلمانان اسـت (فـيض کاشـاني، ١٤١٥، ج٥، ص٥٠/ قرطبي، ١٣٨٧، ج١٦، ص٣١٩)، برخي معتقدند که آيه مزبور ربطـي به سرکوب شورش عليه امام مسليمن نداشته و براين مطلب دلالت مـيکنـد کـه هنگـام وقوع جنگ ميان دو گروه از مسلمانان، بايد بين آنان صلح داد و اگـر يـک گـروه عليـه ديگري تجاوز نمود، بر ديگر مسلمانان است که با گروه متجـاوز وارد جنـگ شـوند تـا دست از تجاوز بکشد (سيوري، ١٤٠٣، ص٣٨٧/ راوندي، ١٤٠٥، ج٩، ص١٤٤).
به نظر ميرسد ملاک دراين اصل اين باشد که امام و رهبر جامعه اسلامي مـيتوانـد در راستاي مصلحت دين و مملکت اسلامي، هرکس و يا هر دسـته اي را تحـت عنـوان تأليف قلوب مورد حمايت قرار دهد، واين حمايت تنها معطوف به کساني کـه مسـتقيما 48 در جهاد با کفار ديگر همراه مسلمين باشند، نيست ، بلکه بـراي دفـاع از کيـان اسـلام و افزودن به عظمت نام آن، ميتوان به حمايت از گروههاي ديگر پرداخت و مسلمانبودن ويا فقيربودن شرط نيست ، بلکه ملاک اصلي اقتضاي مصـلحت اسـلام اسـت ، فلـذا بـا توجه به اين ملاک کلي و با استفاده از اين اصـل متـيقن فقهـي، در سياسـت خـارجي، دولت اسلامي، تمام جنبش هاي آزادي بخـش را در جهـت صـدور انقـلاب ودفـاع از حقوق مظلومين زير چتر حمايتي خود گرفته و به حمايت از آنان خواهد پرداخت .