چکیده:
مقدمه: توسعه انسانی مبین تحول در کیفیت زندگی است و بر اساس نظریه اینگلهارت و ولزل رویکرد جامع توسعه انسانی سه بعد توسعه اجتماعی ـ اقتصادی، نوسازی فرهنگی و دموکراتیک شدن را در بر می گیرد. هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت نوسازی فرهنگی در روستاهای در حال گذار و پاسخ به این پرسش است که آیا این گروه از روستاها که از سطح نسبتا مناسبی از توسعه اجتماعی ـ اقتصادی برخوردار هستند، نوسازی فرهنگی را تجربه کرده اند و یا خیر؟ روش: نوسازی فرهنگی با سه متغییر فردگرایی، عرفی شدن و تبیین علمی مورد بررسی قرار گرفته است. روش این تحقیق ترکیبی از روش های کمی (پیمایش) و کیفی است. برای درک چگونگی و تحلیل داده های کمی روش کیفی و تکنیک مصاحبه عمیق به کار گرفته شده است. یافته ها: هر چند ساکنین روستاهای در حال گذار در فرآیند توسعه انسانی نوسازی فرهنگی را تجربه کرده اند، اما این تغییر درهمه ابعاد فرهنگی رخ نداده است. به طوری که فردگرایی اخلاقی به طور نسبی در میان مردم این روستاها رواج دارد. اما اکثریت هنوز عرفی نشده اند و تفکر، احساسات، تمایلات و رفتار آن ها از وابستگی و التزام به ماوراءطبیعه فاصله نگرفته و گستره نفوذ باورهای دینی فراتر از حوزه خصوصی را در بر می گیرد. همچنین روستاییان در پاسخ به چرایی وقوع پدیده ها از دو شیوه به ظاهر متناقض تبیین دینی و تبیین علمی استفاده می کنند. بحث: به نظر می رسد این گونه از نوسازی فرهنگی که ویژگی اصلی آن عدم توازن مولفه ها و بههم ریختگی فرهنگی است، نشان دهنده ریشه باورهای مذهبی در میراث تاریخی این جوامع و پایداری آن در فرآیند توسعه انسانی و تغییرات اجتماعی جوامع روستایی در حال گذار است.
خلاصه ماشینی:
"هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت نوسازی فرهنگی در روستاهای در حال گذار و پاسخ به این پرسش است که آیا این گروه از روستاها که از سطح نسبتا مناسبی از توسعۀ اجتماعی-اقتصادی برخوردار هستند،نوسازی فرهنگی را تجربه کردهاند و یا خیر؟ روش:نوسازی فرهنگی با سه متغیر فردگرایی،عرفی شدن و تبیین علمی مورد بررسی قرار گرفته است.
کلیدواژهها: تبیین علمی،توسعۀ انسانی،عرفی شدن،فردگرایی اخلاقی،نوسازی فرهنگی تاریخ دریافت:88/08/25 تاریخ پذیرش:90/09/13 (*)این مقاله بر اساس بخشی از نتایج پایاننامۀ کارشناسی ارشد با عنوان«بررسی وضعیت توسعۀ انسانی در روستاهای در حال گذار»در گرایش مدیریت توسعه،دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران،که در زمستان 1387 توسط مجتبی بیات دفاع شده است،به نگارش درآمده است.
3)یافتهها ابتدا وضعیت هر یک از مؤلفههای فردگرایی اخلاقی،عرفی شدن و تبیین علمی بر اساس یافتههای پژوهش بررسی میشود و سپس نوسازی فرهنگی در روستاهای در حال گذار با استفاده از متغیر ترکیبی مورد بررسی و فرضیۀ اصلی مورد آزمون قرار میگیرد.
به این ترتیب نتایج تأییدکنندۀ این فرضیۀ پژوهش است که روستاهای در حال گذار در فرآیند توسعۀ انسانی با گذر از توسعۀ اجتماعی-اقتصادی نوسازی فرهنگی را نیز تجربه میکنند.
جدول 4-نوسازی فرهنگی در روستاهای در حال گذار(درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود) 4)بحث و نتیجهگیری این مقاله در پاسخ به این پرسش کلیدی که آیا در جوامع روستایی مهاجرپذیر و در حال توسعه،همگام با توسعۀ اجتماعی-اقتصادی نوسازی فرهنگی نیز اتفاق میافتد؟از رویکرد جامع توسعۀ انسانی به عنوان سامان نظری که توسعۀ اجتماعی-اقتصادی، نوسازی فرهنگی و دموکراتیک شدن را دربرمیگیرد،استفاده کرده است."