چکیده:
مردم سواحل و بنادر شمالی خلیج فارس از دیرباز روابط تنگاتنگ و حتی پیوندهای خویشاوندی با سواحل جنوبی آن به ویژه با عمانات داشته اند. این امر در روزگار حاکمیت نظام ممالک محروسه در دوره قاجار- گونه ای الیگارشی سنتی - برای مردم نوعی آزادی عمل اقتصادی و اجتماعی به بار آورده بود که با تاسیس سلسله تمرکزگرا و متجدد پهلوی محدود شد. تمرکزگرائی و مدرنیته ناقصی که به سواحل خلیج فارس از جمله بنادر کلات و گرزه در سواحل منطقه شیبکوه آمده بود، عارضه هایی به بار آورد که موجب مهاجرت مردم آن دو بندر به عمانات شد. (1316-1315ش) نوشته حاضر بر آن است که علت این مهاجرت را با تکیه بر اسناد آن دوره بررسی کند. نویسنده به دنبال اثبات این فرضیه است که جایگزینی حکام اعزامی غیربومی از سوی پایتخت به جای ضابطان پرسابقه محلی (نماد الیگارشی سنتی)، سلطه نیروهای غیر بومی بر منابع درآمد منطقه، ناکارآمدی نظام اداری، مالی و لشکری جدید اعم از گمرک، بانک و امنیه در حل مسائل محلی و نیز وجود پیوندهای خویشاوندی و فرهنگی میان بومیان و عمانیان انگیزه های موجهی را برای مهاجرت مردم آن نواحی فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
بررسي تحليلي - سندي علل مهاجرت دسته جمعي اهالي بنادر کلات 1 و گرزه از ولايت شيبکوه لنگه به عمانات (١٣١٦-١٣١٥ش ) 2 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــعلي بحراني پور چکيده مردم سواحل و بنادر شمالي خليج فارس از ديرباز روابط تنگاتنگ و حتي پيوندهاي خويشاوندي با سواحل جنوبي آن به ويژه با عمانات داشته اند.
نويسنده به دنبال اثبات اين فرضيه است که جايگزيني حکام اعزامي غيربومي از سوي پايتخت به جاي ضابطان پرسابقۀ محلي (نماد اليگارشي سنتي )، سلطۀ نيروهاي غيربومي بر منابع درآمد منطقه ، ناکارآمدي نظام اداري ، مالي و لشکري جديداعم از گمرک ، بانک و امنيه در حل مسائل محلي و نيز وجود پيوندهاي خويشاوندي و فرهنگي ميان بوميان و عمانيان انگيزه هاي موجهي را براي مهاجرت مردم آن نواحي فراهم آورد.
(ابن ماجد،٤١٥:١٣٧٢) بندر لشتان دست کم تا قرن نهم ، مرکزي براي صدور انواع محصولات کشاورزي پسکرانه هاي خود از جمله ميوه ، انگور، سبزيجات و خربزه بوده است و از اين نظر با جزيره ابرکاوان (قشم ) ارتباط نزديکي داشته است (الوحيدي الخنجي ، ١٢:١٩٨٨/ ابن ماجد،٤٢٤:١٣٧٢) در دوره صفويه ، اين منطقه مدتي تحت استعمار پرتغاليان بود، اما در روزگار شاه عباس به عنوان يکي از بنادر فارس و سواحل شهرت يافت .
قواسم (جواسم ) که از عهد زنديه از رأس الخيمه و شارجه با اجازه حکومت ايران به سواحل شمالي خليج فارس آمدند؛ يکي از نخستين شيوخ آنها که از بنيان گذاران حکومت محلي بندرلنگه نيز به شمار مي رود، شيخ سعيد بن قضيب بود که در اواخر عهد زنديه به قدرت رسيد و سراسر ولايت لنگه از کوه بستانه تا بندر مغو و شيبکوه را تحت حاکميت خود درآورد.