چکیده:
یکی از مهمترین انواع جرایم در حقوق کیفری، «جرایم وصفی» هستند که مرتکب آن، باید وصف مورد نظر قانونگذار را دارا باشد. گاهی قانونگذار، عنوان وصف خاصی را بیان کرده است، بدون آنکه قلمرو و شرایط تحقق آن وصف را مشخص کرده باشد، مانند وصف «مأمور دولتی» که در بسیاری از قوانین کیفری، فصل جداگانهای از جرایم را به خود اختصاص داده است. در ایران، فصل سیزدهم از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375 به «تعدیات مأمورین دولتی نسبت به دولت» میپردازد، در حالی که این قانون، در خصوص تعریف دولت و مأموران دولتی ساکت است. در این پژوهش سعی شده با مطالعة مبانی حقوق جزا و قوانین کیفری کشورهای فرانسه، لبنان و اردن، تعریفی صحیح از مفهوم دولت و مأموران دولتی در حقوق کیفری ارائه گردد. در پایان روشن میشود که این دو مفهوم، دارای معنایی عامتر از دولت و مأموران دولتی در حقوق اداری هستند. از سوی دیگر، حد و مرز دقیق این اوصاف و انواع آنها در حقوق کیفری، ضمن تعریفی جداگانه تعیین شده است.
One of the most important crimes in the criminal law is “descriptive crimes” which don not occur except the perpetrator has that description which the legislator has mentioned. Sometimes the legislator has stated a special description without determining its scope and the occurrence of the provisions (like “the description of the state officials” is designated a separate chapter of crimes in many criminal codes). In Iran، chapter13 of the Book5 of the Islamic Criminal Law (codified 1375) relates to the violations of the state officials to the rights of the government whereas the law is silent to the definition of the state and the state officials. In this research has been attempted to study the bases of the penal and criminal codes (countries such as France، Lebanon and Jordan) to define the right concepts of the state and the state officials in the criminal codes. At the end it is revealed that these two concepts have a more extensive meaning than the state and the state officials in administrative laws. Besides، the paper is going to explore the exact realms and limitations of these descriptions and its different types in the criminal codes (in a separate definition).
خلاصه ماشینی:
"بنابراین اگر تا پیش از این، به طور کلی و به صورت ظنی، تنها به گفتن این عبارت که «مفهوم دولت در حقوق جزا با مفهوم آن در حقوق کیفری تفاوت دارد»، بسنده میشد، اکنون با قاطعیت میتوان گفت که منظور از «دولت» در حقوق کیفری، دولت در مفهوم عام و شامل تمام سازمانهای اداری، قضایی و قانونگذاری است و وصف بارز آن، حاکمیت و سلطه در روابط داخلی و بینالمللی است و عبارتهای صدر اولین ماده از فصل سیزدهم کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (مادة 598)، به تأیید این نظر کمک میکند که تقریبا تمام نهادهای عمومی را در بر میگیرد و بنابراین حتی شامل «شرکتهای دولتی» که اصولا ماهیتی تجارتی دارند، نیز میشود.
در نهایت کارمندان فعلی که فعلا و در موقعیت خاصی کارمند دولت محسوب میشوند، مانند نیروهای بسیجی و مردمی که در زمان جنگ به خدمت دولت درمیآیند و گاهی به نیروهای جهادی نیز معروفند، اصطلاحا مأمور دولتی (در معنای خاص) نامیده میشوند؛ یعنی کسانی که از سوی دولت مأموریت خاصی به ایشان واگذار شده است و هرگاه در مواد قانون جزا، سخن از مأموران دولتی به میان میآید شامل هر سه مورد میشود، اما هرگاه کارمندان دولت بدون هیچ قیدی آمده باشد، منصرف به مستخدمان دولتی خواهد بود و بقیة کارمندانی که به صورت خاص نام برده میشوند، کارمند حکمی هستند؛ مانند بسیاری از افرادی که مادة 598 از آنان نام برده است (همو، 1382: 2/165) و این تفاوتی است که میان قلمرو مصادیق مرتکبان جرایم مواد 598 و 601 وجود دارد و مادة 601 فقط شامل کارمندان واقعی (مستخدمان دولتی) و اشخاصی میگردد که برای انجام کار موضوع آن ماده، از سوی یکی از نهادهای عمومی دولت، مأموریت قانونی دارند، صرفنظر از اینکه کارمند حکمی یا فعلی باشند و چون به سایر موارد تصریحی نشده است، اقدام یک کارمند حکمی در خارج از حیطة وظایف و مأموریتش را در بر نمیگیرد."