خلاصه ماشینی:
"مشخصات هنر معماری مسلمانان: چنانکه در سطور بالا متذکر شدیم پاکستان غربیبا کشورهای ایران و افغانستان متصل است،لذا این امرطبیعی بوده که اولین بناهای تاریخی مسلمانان دارای اصولو مشخصات سبک معماری متداول کشورهای مزبور باشد،ولی تا یک اندازه هرآن بناء و ساختمانی که آنان درین ناحیهاحداث کردند اصلا بسبک معماری ابنیۀ تاریخی آسیای مرکزیبوده است و لو اینکه آنان مجبر بودند که در ابنیهسازیمصالح محلی را بکار ببرند چنانکه در ذکر ساختمان مسجدبشهر لاهور متعلق بدورۀ غزنوی آشکارا میگردد.
این یکمقبرۀ عادی و چهار گوشهای و بدون گنبد بوده است ولیمقابر دیگر که با دقت تمام نمونۀ برجستهی معماریو بناهای تاریخی و معیاری پاکستان غربی قرار داده میشود، مربوط بقرون وسطی میباشد و اسامی آنها بقرار زیر است: (1)مقبرۀ بهاء الدین زکریا بشهر ملتان(متوفی:661 ه-ق) (2)مقبرۀ علاء الدین موج دریا در اجودهان(متوفی735 ه) (3)مقبرۀ رکن الدین قریشی در ملتان(متوفی 735 ه) این مقابر نمونۀ اولین سبک معماری سنگکاری میباشدکه دو تای اول بشکل مربع و سومین بشکل هشت گوشهایبنا کرده شده بود.
در ردیف باغهای متعددی شهر لاهور یک باغ قشنگو زیبا،معروف بنام"شالامار"هم موجود دارد که آن راامپراطور شاهجهان(1637 م)بنا کرده بود و این یکنمونۀ بزرگ سبک معماری پاکستان غربی بشمار میآید.
استان مرزی شمال غربی: خط سرحدی درۀ کابل شهرهای مهم متعددی مانندپیشاور،بنون،کوهات را شامل میباشد اهالی شهرهایمزبور از بدو کار رل مهم سوق الجیشی را بازی کردهاندو درین نواحی آثار هنری معماری کمتر یافت میشود ولیباز هم ما میدانیم که مسجدی از جانب بابر در باجوربنا کرده شده بود،جائیکه او با پتهانان یوسفزئی معاملهمیکرد،مسجد مزبور پا برجا مانده است."