چکیده:
دو جنگ جهانی، که طی سال های 1293-1324ش/1914-1945م رخ داد، عواقب وخیم و مخربی را هم بر کشورهای محور و هم بر کشورهای دور از صحنه جنگ مانند ایران، بر جای گذاشت. در زمان احمدشاه حکومت مرکزی ایران در برقراری ثبات و امنیت در کشور ضعیف و ناتوان بود؛ به ویژه در مناطق جنوبی و فارس به علت دوری از مرکز و حضور نیروهای بیگانه و راهزنی و خودسری ایلات که این مسئله شدت و وضوح بیشتری داشت. با روی کار آمدن رضاشاه و اقداماتی که از سوی حکومت جدید صورت گرفت، وضعیت امنیتی کشور و فارس بهبودی نسبی یافت، هرچند که نارضایتیهایی وجود داشت. این پژوهش برآن است تا به بررسی عواملی بپردازد که منجر به عدم ثبات و اقتدار سیاسی ایالت فارس میشد که به تجارت آن نیز آسیب میرساند.
خلاصه ماشینی:
"در زمان احمدشاهحکومت مرکزی ایران در برقراری ثبات و امنیت در کشور ضعیف و ناتوانبود؛به ویژه در مناطق جنوبی و فارس به علت دوری از مرکز و حضورنیروهای بیگانه و راهزنی و خودسری ایلات که این مسئله شدت و وضوحبیشتری داشت.
ضعف و فقدان حکومت مرکزیمنجر به مداخلۀ دولتهای دیگر شد و دولتهای خارجی مستقر در ایران با نفوذ درمیان طبقات اجتماعی و صاحب منصبان و ایلات به کارشکنی و مداخله در امور سیاسیمیپرداختند و در فارس،ایلات را علیه حکومت و دولت مرکزی تحریک کردند کههمین امر مصایبی به بار آورد؛ناامنی و سرقت و راهزنی،بر اثر فقدان قدرت مرکزی،سبب نگرانی تجار و مسافران شده بود و تجارت رو به رکود میگرایید.
فقدان قدرت دولت مرکزی ایران از چند دهه قبل از جنگ جهانی اول بر اثر بحرانهای داخلی و نفوذدولتهای خارجی علاوه بر مشکلات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی از استقلال تنهانامی به دنبال خود میکشید(فخرایی،1383:179).
فارس در آستانۀ جنگ جهانی اول منطقۀ گستردهای از جنوب ایران را در برمیگرفت و حکومت مرکزی در این ایالت نفوذ چندانی نداشت.
قبایل این مناطقوحدت کامل نداشتند و خانهای آنها با دولت انگلیس مخالف بودند(سفیری،1364:43)،همچنین طایفۀ حیات داوودی از طوایف اطراف بوشهر بود که آن منطقه را ناامنمیکرد(مرکز اسناد ملی ایران،1314:290005996).
از ایلاتی که کازرون را جزئی از قلمرو خود میشمرد،قشقاییها بودند کهدر این زمان،از رهبری صولت الدولۀ قشقایی برخوردار بودند و بر سپردن امنیت راهبوشهر-شیراز به وی گردن مینهادند؛این امر خلاف تمایل برخی از حاکمان عرضی راهو نیز عدهای از اهالی،به ویژه کازرونیها بود که با دست اندازی مستمر ایلات در ناحیۀکازرون همواره منازعات آشکاری بین آنها برقرار بود."