چکیده:
منطقه جی در دوران باستان از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و پس از ورود اسلام به ایران نیز اهمیتش را ازدست نداده است.البته پیشینه دراز تاریخی جی،اطلاعات موجود را درباره آن در هالهای از ابهام فرومیبرد.این پژوهش به مقایسه مشخصات هندسی این شهر با واقعیت موجود در آن هنگام میپردازد و با بررسی درستی و نادرستی روایتهای تاریخی در اینباره،آنها را با معیارهای دانش نجوم میسنجد تا به گزارشی واحد درباره محیط و مساحت،مکان دروازهها،شمار برجها و نقشه شهر دست یابد.
خلاصه ماشینی:
"(*)کارشناس ارشد رشته تاریخ اسلام،دانشگاه باقر العلوم علیه السلام مقدمه مطالب فراوانی درباره اصفهان و جی قدیم در کتابها و منابع تاریخی وجود دارد،اما درباره ویژگیهای هندسی این منطقه،تنها چهار روایت از سدههای نخستین اسلامی در کتابهای زیر باقی مانده است: اعلاق النفیسة،نوشته ابو علی احمد بن عمر رسته اصفهانی(092 ه.
چگونگی استناد این روایتها به شرح زیر عرضه میشود: ابن رسته روایتش را درباره این شهر باستانی از محمد بن لره اصفهانی نقل میکند؛ ابو الشیخ درباره ساخت شهر اصفهان و مساحت و اندازه آن به منبع خاصی اشاره نمیکند و تنها با آوردن عبارت«دانشمندان نقل میکنند»،به نقل از روایت درباره طول و عرض شهر جی از ابی عمرو بن حکیم میپردازد؛ حافظ ابو نعیم اصفهانی،بخش فراوانی از روایت خود را درباره جی،از نویسنده کتاب اصفهان، حمزة بن حسن اصفهانی،مورخ و جغرافیدان مشهور(072 ه.
2 ابو نعیم درباره پیشینه جی،دو روایت زیر را نقل میکند: گویند اسکندر رومی این شهر را به دست جی پس زارده اصفهانی بنیاد نهاد و به نام او جی نامیده شد...
1 مافروخی نیز به نقل از حمزه اصفهانی،نویسنده کتاب اصفهان از این روایت یاد میکند: این مدینه را اسکندر بنا فرمود بر دست معماری جی بن زراده اصفهانی و این شهر به نام او شهرت یافت و بعضی گویند این مدینه مبنی بود پیش از زمان جم.
اما ابو الشیخ و ابو نعیم روایتهایی درباره فاصله دروازهها و شمار برجهای آن نقل میکنند که همانندی یا ناسازگاری آنها با روایت ابن رسته چنین گزارش میشود: (1)."