چکیده:
در این نوشتار با بحث پیشینه دفاع از حقوق بشر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، اقدامات دستگاه سیاست خارجی به دو شیوه توسل به سازمان های بین المللی و اقدامات مستقل بررسی شده است. در ادامه به جایگاه دفاع از حقوق بشر در فلسفه بعثت انبیا و تاسیس نظام اسلامی اشاره و معلوم شده است که بعثت انبیا و تشکیل حکومت، ارتباط وثیقی با این هدف بسیار مهم دارد. همچنین نظام حقوق بین الملل و حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران در سه حوزه مبانی و اهداف و اصول سیاست خارجی، پشتوانه دیگری برای این رویکرد در سیاست خارجی به حساب می آید. اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ازجمله اصول صلح و هم زیستی مسالمت آمیز و دفاع از مستضعفان، پشتوانه های این رویکرد در سیاست خارجی هستند که هر یک، مبانی محکمی در قرآن و سنت دارند.
Having discussed the history of defending human rights in Islamic republic of Iran’s foreign policy، this article have studied two types of measures taken by foreign policy system namely resorting to international organizations and individual measures. Then the position of defending human rights in the philosophy of sending prophets and establishment of an Islamic system has been mentioned. It has been proven that sending prophets and establishing a government is tightly linked to this important purpose. In addition، international legal system and the constitutional law of Islamic republic of Iran are another support for this approach in foreign policy in three fields; foundations، goals and principles of foreign policy. Islamic republic of Iran’s foreign policy principles including peace، peaceful coexistence and defending the oppressed are other supports for this approach in foreign policy each of which has solid bases in Quran and Sunnah.
خلاصه ماشینی:
مطابق اصل سوم قانونی اساسی، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است بهتنظیم سیاست خارجی کشور براساس معیارهای اسلام، تعهد برادرانه در برابر همة مسلمانان و حمایت بیدریغ از مستضعفان جهان.
اصل 152 قانون اساسی، بهموضوع حمایت بینالمللی از حقوق بشر مربوط میشود که براساس آن، دولت جمهوری اسلامی ایران بهعنوان یکی از اعضای جامعه بینالمللی موظف است در راستای حمایت بینالمللی حقوق بشر، سیاست خارجی کشور را براساس حمایت بیدریغ از مستضعفان جهان تنظیم کند.
مطابق این اصل، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران براساس نفی هرگونه سلطهجویی و سلطهپذیری و دفاع از حقوق همة مسلمانان استوار است.
نتیجه براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، که سعادت انسان در کل جامعة بشری را آرمان خود میداند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان میشناسد و برایناساس، از مبارزه حقطلبانه مستضعفان حمایت میکند و مبانی، اهداف و اصول آن در حوزه سیاست خارجی بر ضرورت دفاع از حقوق بشر دلالت دارد، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بهطور طبیعی باید براساس رویکرد دفاع از حقوق انسانها طراحی و ساماندهی شود.
البته در سالهای حاکمیت نظام جمهوری اسلامی در ایران اقدامات دستگاه سیاست خارجی عموما در همین راستا بوده است، اما بهدلیل تشکیکهایی که هر از چند گاهی در این سیاست میشود و آنرا نوعی آرمانگرایی خیالپردازانه قلمداد میکنند، تصمیمسازان سیاست خارجی باید بهاین نکته کلیدی توجه داشته باشند که فاصلهگرفتن و کمرنگشدن اصولی همچون دفاع از مستضعفان، حمایت از نهضتهای آزادیبخش، تلاش برای صدور انقلاب، عدالتطلبی و مبارزه با نظام سلطه نهتنها بههیچ بهانهای توجیهپذیر نیست، بلکه اساسا با ذات انقلاب اسلامی در تضاد و تنافی است.