چکیده:
موضوع مقاله حاضر،بررسی ماهیت ایمان از دیدگاه ملاصدرا و کرکگوراست.
برای تبیین این دو دیدگاه،ابتدا آرای برخی از متکلمان اسلامی و فلاسفه معاصر غربی در این زمینه مطرح شده و نهایتا از نظرات آنها وجود حداقل سه بعد در ایمان مشخص شده که عبارتند از:بعد معرفتی،بعد عملی و بعد عاطفی و براساس این ابعاد،سه رویکرد اصلی شکل گرفته است:رویکرد عقلی یا ذهنگرایانه،رویکرد ایمانگرایانه و عاطفی و رویکرد عقلی-عاطفی.
در رویکرد نخست،بر بعد معرفتی ایمان تأکید میشود و اثبات باورهای ایمانی به کمک براهین عقلی ممکن دانسته میشود.در رویکرد دوم،بعد عملی ایمان مهمترین بعد ایمان است و بعد معرفتی آن در این دیدگاه به کلی نفی میگردد و لذا هر گونه استدلال نظری به حال ایمان مضر انگاشته میشود.در رویکرد سوم،ابعاد مختلف ایمان در یک کل منسجم با یکدیگر دیده میشود و بر هماهنگی میان آنها تأکید میگردد.نظرات صدرا و کرکگور در باب ایمان و مسائل مرتبط با آن از جمله رابطه ایمان و معرفت،ایمان و استدلال عقلی،ایمان و اراده،ایمان و عمل،ایمان و یقین و ایمان و امر محال با توجه به این سه رویکرد،ابتدا تبیین و ایضاح شده و سپس نتایج و پیامدهای آن مورد ارزیابی قرار گرفته است.در این مقاله نظر صدرا در رویکرد اول و نظر کرکگور جزو رویکرد دوم محسوب شده است
خلاصه ماشینی:
"معرفت در این شاخه علمی عبارت است از باور صادق موجه،یعنی اعتقادی مطابق با واقع که شواهد و دلایل کافی بر صدق آن وجود دارد،به گونهای که هر کسی از آن شواهد و مدارک آگاه شود،صدق قضیه مورد نظر را بدون تردید میپذیرد،اما معرفتی که در ایمان مورد نظر صدرا وجود دارد،بر همه چهار مورد پیشگفته اطلاق میشود که هر چند دارای دو شرط نخست یعنی باور صادق است،ولی در برخی از آنها-یعنی مورد اول و دوم-دارای شواهد و دلایل کافی نیست که برای فرد یقینآور باشد.
()951:9591 ,draagekreiK ارزیابی حال باید دید این دو نظریة به ظاهر متعارض چگونه با یکدیگر قابل جمع هستند،از سویی کرکگور بر نقش اراده در زندگی انسان بویژه در زندگی دینی و اخلاقی او تأکید میکند و نقش آن را در ایمان بسیار با اهمیت میداند،تا آنجا که بدون اراده و عزم بر ایمان،ایمانی بدست نخواهد آمد و فرد خود باید خواستار رسیدن به ایمان باشد و در این راه عزمی استوار به کار گیرد و از مخالفتهای عقل هراسی به خود راه ندهد و از سویی دیگر همه چیز را تحت سیطره مشیت خداوند میداند و در مورد ایمان معتقد است که ایمان وابسته به اراده خداوند است و تلاش انسان به تنهایی نمیتواند در ایمان مؤثر باشد و لطف و عنایتی از جانب حق باید وجود داشته باشد."