چکیده:
با اینکه سالهای طولانی،علم و دین،مثل دو گوهر فروزان در کنار یکدیگر بر این عالم میدرخشیدند و از گذشته در تمدنهای بشری ریشهی مشترکی داشتند،اما با گذشت زمان،فضای دل و جان انسان،آلوده و سیاه میگردد و با نشستن گرد بیتوجهی و غفلت و روزمرهگی بر روح و جان انسان،کار به جایی میرسد که این دو امانت الهی دیگر مددکار یکدیگر نبوده و با افتادن فاصله بین علم و دین،آنها رویارو یکدیگر قرار میگیرند. در چنین شرایطی با تضاد علم و دین،علمی سکولار،پا به عرصه مینهد و در برابر علم دینی،قد علم میکند.از آنجایی که علم سکولار،تنها به امور دنیوی مشغول بود و خواهان سعادت بشر و رفاه او در طول زندگیاش بود،عدهی کثیری را در غرب به خود مشغول میگرداند تا جایی که علم را،به صحنه و دین را،به حاشیه میکشانند و این چیزی نیست که هدف علم دینی باشد،چرا که تفکر مبتنی بر امور دنیوی،باید بسیار کوتاه باشد که امور والایی چون امور اخروی را،نادیده بیانگارد. در این مقاله،نوع پیوند میان علم دینی و علم سکولار،مورد بررسی قرار گرفته و با دو فرض تعامل یا تقابل،دیدگاههای مطرح،تبیین گردیده است.
خلاصه ماشینی:
از آنجایی که علم سکولار،تنها به امور دنیوی مشغول بود و خواهان سعادت بشر و رفاه او در طول زندگیاش بود،عدهی کثیری را در غرب به خود مشغول میگرداند تا جایی که علم را،به صحنه و دین را،به حاشیه میکشانند و این چیزی نیست که هدف علم دینی باشد،چرا که تفکّر مبتنی بر امور دنیوی،باید بسیار کوتاه باشد که امور والایی چون امور اخروی را،نادیده بیانگارد.
مثلا شوماکر میگوید: «قاب لتصور است که بتوان بدون کلیساها زندگی کرد،امّا نمیتوان بدون دین زیست،یعنی بدون کار منظم برای ارتباط یافتن و رشد به طرف سطوحی بالاتر از حیات معمولی،با تمام لذّات،دردها،احساسات،خوشیها،ظرافتها و خامیهایش -------------- (1)-علم سکولار و علم دینی،حمید پارسانیا،مجلهی معرفت،شمارهی 22 (2)-تجربهگرایی دینی و علم سکولار،محمّد تقی،فعالی،حوزه و دانشگاه،وحدت حوزه و دانشگاه اسلامی کردن و بومی شدن علوم انسانی،کتاب دوّم،ص 151-051 (3)-رجوع کنید به.
4 هر چند که تعاملات بین علم و دین و هدف از این تعامل،در دنیای غرب بسیار متفاوتتر از دنیای اسلام است،امّا لا اقّل خود به نقصان علم غیر دینی،اذعان کردهاند.
5 با این اوصاف،دیر زمانی است که در بسیاری از محافل علمی و پژوهشی جهان مباحث مربوط به علم و دین،مورد بحث و گفتگوی اندیشمندان و صاحبنظران است،امّا برخی نگاه حداقلی به دین داشته و گسترهی آن را در حد یک تجربهی شخصی -------------- (1)- 153 wood-A W-Rational Theorg-moral Faith and Religion.
وی میکوشد تا با کج فهمیهایی که در زمینهی رابطهی علم و دین وجود دارد مبارزه کند و راه را برای گفت و گوی این دو،بگشاید.