خلاصه ماشینی:
"پیش از شرح مباحث کتاب،پرداختی به ایجاز به تئوری دکتر عالیخانی براساس این کتاب و آراء دیگر ایشان، براساس فهم نگارنده،بایسته است: دو رهاورد پیامبرانه زردشت یکی دو مینیوی توامان یعنی سپنته مینیو و انگره مینیو و دیگری هفت امشاسپند است؛که وجود انگیزه مینیو و هفت امشاسپند پیش از زردشت سابقهء وجودی نداشته است.
مؤلف در پایان این مقدمهء مفصل در معرفی گاهان در گاهان(تفسیر و فهم گاهانی براساس خود گاهان)چنین مینویسد: 1-گاهان زردشت کلام عاشقانه است و رنگ و بوی غزل دارد(یسن 28-11) 2-گاهان کلام قدیم خداوند است که بر زردشت آشکار کرد،به سبب این کلام قدیم،حق تعالی عالم را آفرید(یسن 29-8).
در گاهان هیچ ذکری از میثره نشده است،و این سببساز پرسشی شده که میثرهء قدرتمند در پیش از زردشت و ایزد مهر اوستای متاخر چرا در گاهان نیامده است؟ پاسخ آن به رای مؤلف،تطبیق میثره-اپام نپات در هیات تازهء مزدا-اهوره است.
در متون متاخر اوستایی این عنوان که بخش حقیقت دین زردشت است کمرنگ شده است؛و بیشتر اهوره مزدا،که غلبهء شریعت بر حقیقت است،رخ آشکار کرده است.
فصل دوم،اقانیم نور: تاکنون از دو مبحث مزدایی و اهورایی و دو مینیوی توامان سپنته مینیو و انگره مینیو و جنبه باطنی و عرفانی زردشتی سخن گفتیم،حال اندیشه دیگر زردشت یعنی هفت امشاسپند،که فصل دوم کتاب را به خود اختصاص داده، بررسانده میشود.
این مراقب فهم انسانی از دین در متون پهلوی هم آمده است و دو مرتبه که از آن تعبیر به شریعت(عوام)و طریقت و حقیقت(خواص) میشود خود بیانگر عرفان زردشتی است."