چکیده:
هنر خوشنویسی همزاد و همراه فرهنگ و هنر ایران و اسلام بوده و خط زیبا در ادبیات اسلامی فارسی و معارف و هنر و معرفت دینی به عنوان یگانه محمل کلام وحی و تثبیتکنندهی احساس هنری نقش یگانهای را از آغاز پیدایش ایفا کرده و متناسب با موقعیتهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی شرایط متفاوتی را تجربه و دارای اوج و فرودهایی بوده است.در این مقاله براساس مطالعات اسنادی و کتابخانهای و بررسی آثار و از همه مهمتر تجربه به جان زیسته و انس دمادم با موضوع خوشنویسی،تغییر و تحولات کمی و کیفی هنر خوشنویسی در یک دورهی سی ساله(8831-8531)شکل گرفته براساس چشماندازهای نوین و ضرورت نقشآفرینی تازه مورد بررسی و مطالعه و تحلیل قرار گرفته است.واحدهای تحلیل و مطالعه از مقایسههای کمی و مراجعه به آمار آغاز و سپس با مطالعهی کیفی در خصوص آثار خوشنویسان، اهم تغییرات تحولات و نوآوریهای به اجمال بحث شده است.شناسایی مهمترین آثار خوشنویسی اثرگذار و بررسی تأثیرات کیفی آنها از ویژگیهای دیگر مقاله است.در عین حال خواننده اهل تأمل میبایست به این نکتهی ظریف توجه ویژه کند که اعمال هرگونه نوآوری و در یک مرتبه بالاتر ایجاد تحول در هنری مانند خوشنویسی به عنوان یک نظام هندسی منسجم امری ساده نبوده،ولی ملاحظه میشود که در دورهی پس از انقلاب هنر خوشنویسی منتهای تعالی را در ارائهی سبک و شیوه در قلم استادان و پیشروان این هنر تجربه کرده که میتواند یکی از علل اصلی آن را علاوه بر ممارست و سختکوشی استادان،شرایط اجتماعی و فرهنگی و به وجود آمدن ظرفیت لازم برای این تغییر شگرف دانست. میتوان شکلگیری شیوهی تلفیقی،رشد سبکهای خوشنویسی، رشد کتابت و خلق آثار ارزشمند و تأثیرگذار را از مؤلفههای اصلی هنر خوشنویسی در سی سال گذشته به شمار آورد.ریشهیابی اولیهی این مؤلفهها از مواردی است که حتی الامکان در این مقاله به آنها پرداخته شده است.همچنین همنشینی خط با هنرهای همسایه و پرداختن به ضرورتهای سازگاری خط نستعلیق با تحولات تکنولوژی و فرهنگی از جمله مواردی است که به آن توجه شده است.بدیهی است که حق موضوع مهم هنر خوشنویسی به عنوان یکی از هنرهای تجسمی اصیل در محدودهی این مقاله به خوبی ادا نمیشود.اما از آنجا که مرور بر چشماندازهای نوین و ظرفیتهای بالقوهی این هنر ضروری است تا حد وسع به آن اهتمام شده است
خلاصه ماشینی:
پوستر 4631 -به وجود آمدن نسل تازهای از هنرمندان نقاشیخط -به وجود آمدن شیوههای نوظهور مانند: ابداع خط معلّی(به همت استاد حمید عجمی) ابداع خط کرشمه(به همت احمد آریامنش) ابداع خط محبوب(به همت علی الهی) -نهضت مطالعه و بازگشت به آثار متقدمان در دورهی فعلی نسل نوجوی خوشنویسی معاصر ایران گرایش قابل توجهی از خود به ابعاد انتزاعی هنر خط نشان میدهد به طوری که در حال حاضر بیشترین توجه به آثار میرزا غلامرضای اصفهانی (سیاهمشق)و ظرایف و دقایق شیوه میر عماد در کتابت و قطعهنویسی به عنوان الگو و سرمشق خوشنویسان شکل گرفته است.
-فراگیر شدن قالب قصارنویسی یا ترکیببندی اشعار و جملات به صورت نمایشگاهی و مناسبتی -استفاده گسترده از قلمهای جلی به بالا و باب شدن تخصصی قلم پارویی -تحول در مضامین و گرایش به نگارش قطعات مناسبتی و موضوعی -شکلگیری شیوهی تلفیقی ملهم از دو مکتب میرعماد و کلهر در قالب یک نظام هندسی تازه -تداوم شیوهی تلفیقی -ایجاد همزیستی خط نستعلیق با رایانه و فراگیر شدن بعد کاربردی خط -کشف و درک کاربردهای گرافیکی خط نستعلیق و سایر خطوط در اثر تعامل خوشنویسان با اصحاب سایر هنرهای تجسمی -خلق آثار فاخر د رقالب روی جلدنویسی -رونق و رواج کتابت ارکان ادب ایران،مانند دیوان حافظ و سایر آثار به دفعات متعدد -بالا رفتن کثرت علاقمندان فراگیری خط در دههی 06 با بروز انقلاب اسلامی و افزایش توجه عمومی و دولتی به این هنر -احیاء دوباره خوشنویسی به ویژه در سه دهه گذشته در دو وجه کاربردی و هنری -رشد قابل توجه خطّ شکسته نسخ و ثلث و تربیت تعداد قابل توجهی از شکستهنویسان،ثلثنویسان و نسخنویسان -...