خلاصه ماشینی:
"سؤالی که دراینباره مطرح است این است که این علما با توجه به اعتقادات خود این جنبش را رهبری کردند یا شاهان صفوی برای محدود کردند صوفیان و قزلباشان از علمای عرب به عنوان ابزاری سودمند در این راه بهره بردند؟ تفکر صوفیگری قبل از حمله مغول در ایران وجود داشت و هم شیعه و هم سنی تحت تأثیر آن قرار گرفته بودند.
با توجه به توضیحات ارائه شده این سؤال مطرح است که چرا در دوره شاه عباس که از آن با نام اوج قدرت سیاسی و اقتصادی صفویان یاد میکنند ما اثری از کتابخانه نمیبینیم ولی در اواخر صفویه به ویژه عهد شاه سلطان حسین که به دوره ضعف و انحطاط شهرت یافته کتابخانهها رونق زیادی میگیرند؟ به لحاظ تمدنی شکلگیری تمدنها معمولا در اوایل تأسیس حکومتها نیست.
محتوای کتاب:بخش اول با عنوان پیدایش دولت صفوی و ادبیات نقدنویسی مذهبی،که نویسنده در آن به وضعیت تشیع و روند گسترش آن به ویژه در ایام ایلخانی میپردازد آنچه در این دوره اهمیت یافت رشد ادبیات شیعی با تکیه بر داستانهای دینی و ترویج نوعی زهد اسلامی است به همراه حس نوستالوژیک به عصر درخشان اسلامی بود.
نویسنده برای این مشارکت در دورهی صفویه تقسیمبندی خاصی قائل است و بر این عقیده است که مشاوران شاه اسماعیل بیشتر فیلسوف و حکیم بودند تا فقیه که البته بسیاری از آنها در اصل سنی مذهب بوده و آشنایی چندانی با فرهنگ سیاسی شیعی نداشتند.
(صص 112-1092)در ادامه بحث فرهنگی، نویسنده قصهخوانی در عصر صفوی را بررسی کرده است و میگوید قصهها در این دوره رنگ و بوی دیگری به خود گرفت و بیشتر ماهیت مذهبی پیدا کرد."