چکیده:
این مقاله به تحلیل مفهوم تربیت در اندیشه و زبان فارسی اختصاص دارد. تحلیل مفاهیم از رویکردهای اساسی در فلسفه تحلیلی تعلیم و تربیت است که از نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه فلاسفه تحلیلی تعلیم و تربیت بوده است. از آنجا که تاکنون در باب تحلیل مفاهیم تربیتی در زبان فارسی اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است، این نوشتار می تواند گامی کوچک در این زمینه باشد. ریشه شناسی واژه تربیت، تحلیل مفهوم تربیت و واژه های معادل با آن در معتبرترین کتب فارسی و تحلیل مفهوم تربیت در نظر اندیشمندان معاصر، اهم مطالب این مقاله است.
خلاصه ماشینی:
"تربیت به معنای تزکیه در کتاب«مکاتیب فارسی غزالی»که مجموع نامههای اوست و بعد از وفاتش توسط یکی از نوادگان وی جمعآوری شده است،عبارتی وجود دارد که«تربیت»را تعریف میکند و مفهومی از آن ارائه میدهد که به مفهوم«تزکیه»بسیار نزدیک است: «مربی باید اخلاق بد را از آدمی بستاند و به در اندازد و اخلاق نیکو به جای آن نهد و معنای تربتی این است.
امروزه این وضع تا آنجا پیش رفته است که کشورهای در حال پیشرفت و پیشرفته توجه به جنبههای مختلف تربیت را فراموش کردهاند و خانوادهها آموزش و پرورش را به عنوان یک ابزار مؤثر برای رشد اجتماعی فرزندانشان میدانند و موفقیت در مدرسه را طلیعهای برای داشتن موقعیت اجتماعی و اقتصادی خوب به حساب میآورند.
همانگونه که بیان شد ادیبان و اندیشمندان عرصهی تعلیم و تربیت،اساسا هدف از تربیت را کسب کمالات انسانی دانستهاند،اما در یک قرن گذشته،آن هم در مراکز رسمی آموزش و پرورش،توجه به موفقیت دانشآموزان در زندگی شغلی آیندهشان بسیار چشمگیرتر از آنچه گذشتگان در باب تربیت میاندیشیدهاند،جلوه میکند و این امر قابل تأمل و توجه بیشتری است.
2-معنای لغوی تربیت از ریشهی«ربأ»به رشد جسمانی و از ریشهی«ربب»به کمال نفسانی انسان اشاره دارد و در زبان و ادبیات فارسی،تربیت در هردو معنا به کار رفته است.
5-از آنجا که"احیاء علوم الدین"غزالی اثری کهن است و نزدیک به هزار سال از تألیف آن میگذرد و در آن مکررا از واژهی تربیت در معانی گوناگون استفاده شده است، میتوان نتیجه گرفت که با برداشتهایی چون:«تربیت واژهای نو و و ساختهی کسانی است که با اندیشههای جدید دمساز بودهاند»،کاملا مغایر است."