خلاصه ماشینی:
"چهارشنبهسوری منشاء از شبانگاه قتل متوکل دارد به یاد شادروان استاد دکتر مهرداد بهار پژوهشی از دکتر محمد حسن ابریشمی مدخل: ده سال پیش،مقالهای بسیار طولانی-که خالی از خیالپردازی و پرگویی نیز نبود-با عنوان«پژوهشی پیرامون پیدایی و شکلگیری برخی آیینها و سنتها و نماد و نمودها و مراسم انقلابی ایرانی بعد از اسلام: چهارشنبهسوری،هفتسین،گره زدن سبزه، نخل ماتم،غرس درختان بر روی مقابر و...
در دوره 14 ساله خلافت متوکل بلایا و آفات فراوانی نازل شده، از آن جمله است:به نوشته طبری،در ذیحجه سال 235،آب دجله به مدت سه روز تغییر کرد و به زردی گرایید،که مردم به سبب آن هراسان شدند؛همو میگوید در همین سال«محمود بن فرج نیشابوری ادعای پیامبری کرد»؛در سال 241«در بغداد بیماری چارپایان رخ داد،و اسبان و گاوان هلاک شدند»؛در شعبان سال 242 زلزلههای هولانگیزی در قومس(استان سمنان)و روستاهای آن رخ داد،و 45096 تن جان دادند،که بیشتر آن در دامغاان،بود؛در همین سال«در فارس و خراسان زلزلهها بود و صدای ناهنجار؛در یمن نیز نظیر آن بود، به علاوه زمین فروبردنی که در آنجا رخ داد [ظاهرا کشتزارها به اعماق رفته]»؛در سال 245 «در دیار مغرب زلزله شد،چندانکه قلعهها و منزلها و پلها ویران گردید...
چنین تقارنهایی در نخستین شبانگاه چهارشنبه قتل متوکل در ایام فروردگان موجب تثبیت موقعیت قتل او در سال شمسی عرفی پارسیان و بعدا نیز در سال شمسی واقعی قدیم شده،و پس از نقل خمسه مسترقه به پایان اسفند این چهارشنبه جای خود را در آخر سال باز کرده است."