خلاصه ماشینی:
مطالعه در داستانهای عامیانهء فارسی بقلم آقای محمد جعفر محجوب (2) فواید و نتایج مطالعه در داستانهای عامیانه اگر نخواهیم داستانهای عامیانه را قسمتی از ادبیات وسیع زبان فارسی به حساب آوریم(و حال آنکه مسلما بعضی ازین داستانها و خاصه آنها که قدیمتر است از نظر ادبی سخت گرانهاست)باری بدونشک میتوان آنها را بخشی مهم از فرهنگ توده(فلکلور) در شمار آورد و امروز مطالعه در فرهنگ تودهها یکی از بهترین بخشهای علومی نظیر مردمشناسی و جامعهشناسی تاریخی است و مخصوصا در کشوری مانند ایران که مورّخان سلف آن اعتنایی به شرح و توصیف زندگانی تودهء مردم نداشتهاند این داستانها اهمیت بیشتری پیدا میکند و به صورت منبعی فیاض برای کسب اطلاع در باب زندگانی اجتماعی مردم ایران و آداب و عادات و رسوم و سنن ایشان در میآید.
الخ» در رموز حمزه نیز گفته شده است که چون مالک اشتر به ایلچی گری رفت در راه هرگز از طعام و شراب استقبال کنندگان خویش نخورد،بلکه با تمهید مقدماتی آنانرا بر سر خوان خویش نشانید و از ایشان شاهانه پذیرایی کرد به نحوی که خود ایشان،در مملکت خود،آنمقدار تهیه و تدارک برای پذیرایی ایلچی ندیده بودند!» از همین قبیل است اطلاعاتی که دربارهء مراسم عیاری،سوگند خوردن عیاران،توصیفهای دقیق از مناظر گوناگون،وضع قلعهها و حصارهای محکم، همچشمی دلیران بارگاه نشین و رقابت گردنکشان دست چپ و راست بارگاه،یتیم خانه (مرکز تجمع عیاران)،طرز کار عسس و داروغه،جزئیات عمل بیهوش کردن دلیران در خواب یا بیداری،طبل زدن در شبها و ممانعت از عبور و مرور شهر و به کمند برآمدن از حصار شهر و دستبرد زدن آنان در ساعت بگیروببند،ناخن گرفتن و تراشیدن ریش و سبیل اعیان و اشراف و مخالفان،شمشیر بازی،آمدن به چهارسوق و سرنگون کردن مشعل و دست و پنجه نرم کردن با میرشب،تحسین مردم دلیری و مردانگی را حتی اگر از دشمن سرزند و مانند آنها موجودست و تنها منبع آن داستانهای عامیانه است.