چکیده:
فورس ماژور یا قوهی قاهره عبارت است از حادثهای که قابلپیشبینی و اجتناب نباشد و متعهد را در حالت عدمقدرت بر اجرای تعهد خویش قرار دهد.فورس ماژور در حقوق ایران و فقه دارای یک حکم تکلیفی بهمعنای عدموجوب انجام تعهد و ساقط شدن تعهدات متعهد در قرارداد است؛اما چه در حقوق ایران و چه در حقوق کشورهای دیگر،نویسندگان حقوق مدنی اثر وضعی را نیز بر فورس ماژور بار کردهاند که برخی با عنوان بطلان و برخی انفساخ از آن یاد میکنند،ولی در نهایت نتیجهی اصلی که ساقط شدن تعهدات در اثر فورس ماژور است،در همهجا مورد قبول میباشد.در حقوق ایران مواد 227 و 299 قانون مدنی به بحث قوهی قاهره اختصاص دارد و در حقوق کامن لا با عنوان frustration از آن یاد میشود. همچنین در کتب فقهی میتوان اصطلاحی یافت که مرتبط با بحث فورس ماژور هستند از قبیل آفات سماوی،اسباب قهریه،عذر عام و عذر خاص.برخی از فقهاء علاوه بر بیان حکم تکلیفی مسأله یعنی سقوط تعهد به بیان حکم وضعی یعنی انفساخ یا بطلان پرداختهاند.مهمترین مسألهی تحقیق حاضر این است که در نظامهای حقوقی پیشگفته چه آثاری بر فورس ماژور مترتب است.مسألهی دیگر ارتباط فورس ماژور با مفهوم frustration است که در حقوق کامنلا به کار میرود.
خلاصه ماشینی:
"مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان سال 7-شماره 23-پاییز 87 صفحات 61 تا 79بررسی تطبیقی قوهی قاهره علی اصغر حاتمی*-محمد مجتبی رودیجانی**چکیده فورس ماژور یا قوهی قاهره عبارت است از حادثهای که قابلپیشبینی و اجتناب نباشد و متعهد را در حالت عدمقدرت بر اجرای تعهد خویش قرار دهد.
ir (**)کارشناس ارشد حقوق خصوصی از دانشگاه شیراز تاریخ وصول:6/3/86-پذیرش نهایی:23/10/86 1-مقدمه آنچه در اینجا تحت عنوان عوامل قهری و بهعنوان یکی از موانع خارجی اجرای تعهد مورد بررسی قرار میگیرد عبارت است از عواملی که ناشی از ارادهی انسانی نیستند و موجب جلوگیری از اجرای قرارداد میشوند.
البته باتوجه به اینکه نویسندگان حقوقی این موارد را بیشتر تحت عنوان فورس ماژور بررسی میکنند و نیز مفهوم حادثهی خارجی باتوجه به تفکیکی که با عوامل انسانی صورت گرفت،رابطهی نزدیکی با قوهی قاهره(فورس ماژور)پیدا میکند بنابراین در تحقیق حاضر ابتدا به بررسی مفهوم قوهی قاهره(فورس ماژور)و نیز فراستریشن بهعنوان معادل آن در حقوق انگلیس پرداخته میشود و پس از آن نظرات فقها و عبارات به کار رفته در فقه نیز مورد بررسی قرار میگیرد.
در حقوق انگلیس نیز یکی از شرایط فورس ماژور(فراستریشن)این است که حادثه خارج از اراده و کنترل طرفین،یعنی قاهره باشد و به عبارت دیگر توسط طرفین عقد قابل جلوگیری نباشد.
(1)- indian contract,act 1872 (2)- void با جمعبندی دیدگاههای مختلف در مورد اثر وضعی قوهی قاهره(اعماز فورس ماژور و فراستریشن)به نظر میرسد بهترین گزینه انفساخ قرارداد باشد،یعنی عقد تا زمان وقوع علت خارجی و ایجاد مانع،صحیح و دارای اثر و بعد از آن فاقداثر خواهد بود."