خلاصه ماشینی:
"اما آنچه مهمتر است و صریحا به یکی از ایندو نسبت داده شده بطور عمده،در سه قسمت خلاصه میشود و بعضی از آنها در داستان آدم، آمدهاند: ویژگیهای جریان شیطانی 1-فسق:فسق در لغت بمعنی خروج از اطاعت پروردگار است1و در مقابل تقوی،از ریشه وقایه،بمعنی حفظ نفس از مهالک،قرار دارد.
در آیات مربوط به شیطان و داستان آدم همانطور که سجده در مقابل آدم درواقع بمعنی سجده در پیشگاه خداست استکبار از سجده نیز به استکبار در مقابل خداوند و امر او برمیگردد،و بنظر میرسد اگر در محدوده دو جریان تاریخی بنگریم هر استکباری هرچند در مقابل افراد همنوع، یا مستضعفین،باشد بازگشت آن به استکبار در مقابل پروردگار متعال است.
اما از یک طرف به لحاظ رعایت اختصار و از سوی دیگر با توجه به اینکه تقابل صفات اصلی بکمک داستان خلقت و توضیحات آن روشن شده از ورود به این مطلب میگذریم و اینک لازم است ضمن مراجعه مجدد به قرآن کریم ببینیم در این کتاب انسانساز،چه تعبیرات و سخنان دیگری در باب جریانشناسی تاریخی وجود دارد.
در این آیه خداوند به یکی دیگر از سنن خود در مورد تاریخ و در ارتباطات با دو جریان اشاره میکند،و آن اینست که:علیرغم اختلاط موقت دو گروه و آمیختگی آنها،در بعضی از برهههای تاریخی،سرانجام صف نیکان از فرومایگان جدا خواهد شد و هریک با ویژگیها و بستگیهای جریانی خود شناخته میگردند،و نهتنها دو رشته از یکدیگر باز میشوند بلکه سرشناسهای هریک نیز با اسم و رسم در تاریخ میمانند."