خلاصه ماشینی:
"6بر این اساس،میتوان انجمنهای عصر مشروطه را به دو دسته اصلی تقسیم کرد:الف-انجمنهای رسمی یا ایالتی و ولایتی ب- انجنمهای آزاد(اعم از انجمن سیاسی مشروطهخواه یا مخالف مشروطه، انجمن اصناف،انجمنهای ولایتی در تهران و انجمن اقلیتهای دینی).
نحوهی تشکیل انجمن تبریز و سایر شهرهای بزرگ ایران؛فهرست اسامی انجمنهای رسمی(ایالتی و ولایتی)؛قانون انجمنهای ایالتی و رسمی؛ویژگیهای انجمنهای رسمی،حیطهی فعالیت انجمنهای رسمی؛نقش انجمنهای رسمی در تصویب متمم قانون اساسی و جایگاه انجمنها در رسیدگی به شکایات و معضلات قضایی و حقوقی،اهم مطالب بخش اول را شامل میشود.
او همچنین مداخلهی انجمنها را امور کشور در یک دوره تحول انقلابی، عجیب نمیداند و بر این باور است که این موضوع«تقریبا در جریان تمامی انقلابهای بزرگ قابل مشاهده بودده و با توجه به شرایط حاکم تا اندازهای نیز طبیعی مینماید41»وی در تبیین علل و عوامل پیدایش چنین وضعیت اجتنابناپذیری مینویسد:«فروپاشی قدرت حاکمه به دنبال تغییر رژیم سیاسی کشور،فقدان قوانین و مقررات جدید،معلوم نبودن تکالیف، بیعملی و در مواردی خلافکاری کارکنان دستگاه اجرایی،گردنکشی زورمندان محلی و تجاوز آنها به حقوق اهالی،نازل بودن سطح آگاهی اجتماعی و فقدان تجربهی سیاسی و بسیاری عوامل دیگر،معمولا زمینه را برای بروز رفتارهای سیاسی خارج از قاعدهی فردی و گروهی فراهم میآورند.
1-انجمنهای آزاد در تهران:انجمنهای مزبور را میتوان با توجه به عملکردشان به چهار دسته تقسیم کرد: الف-انجمنهای ملی یا انجمنهایی که به مشروطهخواهان تندرو منصوب بودند،مانند انجمن برادران دروازه قزوین و انجمن شاه آباد که عناصر وابسته به استبداد و محافظهکار و حتی مشروطهخواهان میانهرو (معتدل)را تحت فشار انتقادهای شدید خود قرار میدادند."