چکیده:
ایل بزرگ بویر احم بزرگ ترین ایل استان کهگیلو یه وبویر احمد و قلمرو اصلی آن بین باشت و باوی
ادبیات محلّی و عامیانه یک قوم، بهویژه گونههای مختلف شعر محلّی، آیینهی تمامنمای فرهنگ، باور، کیستی و چیستی آن قوم بهشمار میآید. این نوشته کوششی مختصر و گذراست برای ریشهیابی و شناساندن گونههای مختلف اشعار محلّی کهن و معاصر ایل بزرگ بویراحمد. هدف از این پژوهش بهدست دادن شناختی کلی، اصولی و واقعبینانه از گونههای شعر محلّی بویراحمدی و تا حدودی پیشینه ی سرایش اینگونه اشعار است. در این تحقیق از گونههای شعر محلّی بویراحمدی چون شروه، یاریار، جنگنامه، سرو، دی بلال و طنز سخن به میان آمده است. نویسنده در این جستار از منابع مختلف نوشتاری و اقوال موثق آگاهان قوم بهره جسته است. نگارنده، ضمن آوانگاری ابیات محلی، برگردان فارسی هر بیت را در زیر همان بیت آورده است
خلاصه ماشینی:
"گرچه در مسائل ادبی و تاریخی هیچگاه نباید حکم قطعی صادر کرد؛ اما گویا در حوزهی تاریخ و جغرافیای سیاسی گذشتهی ایل بویراحمد تاکنون هیچ اثر مکتوبی در زمینهی شعر و شاعری به شکل جدی و فنی دیده نشده است جز اینکه طبق روایات برخی از متون محلی حدود یکصد و پنجاه سال پیش یکی از خانهای بویراحمد به نام خداکرمخان بویراحمدی طبع شعری داشته و شعرهایی از او ـ به گویش بویراحمدی ـ در پارهای از این متون غیر شعری به یادگار مانده است.
با کمی تردید، آنچه از روایات و نوشتارهای معهود و نیز منقولات دریافتهایم، این است که اولین اشعار سروده شده در ایل بویراحمد اشعاری است موسوم به «یاریار» با قالب تکبیتی(فرد) و مضامین مختلف غنایی که مطابق مآخذ بررسی شده، پیشینهی سرایش این ابیات به عهد قشونکشی - از ایلات بزرگ قدیم که شامل ایل بویراحمد بزرگ، چرام و دشمن زیاری بوده است.
اما راجع به شعر معاصر بویراحمد بزرگ با قاطعیت بیشتری میتوان اذعان کرد که این اشعار هم از حیث قالب و هم از جهت مضمون به دو گونهی کاملا متفاوت هستند؛ قسم اول اشعاری است محلی و عامیانه که در طی ادوار گذشته و حال به وسیله شاعران گمنام محلی و در موضوعات مختلف عشقی، حماسی، رثایی، هجو، هزل و مفاخره(رجز) سروده شدهاند."