خلاصه ماشینی:
"نیکی کدی چرا ایران انقلابی بوده است؟ چند شهری بودن شورشها و انقلابهای ایران در میان عوامل متعددی که میتوان برای شورشها و انقلابهای مکرر در ایران معاصر،در مقایسه با اغلب سایر کشورها،برشمرد،یکی که ابدا هم موضوع بحث قرار نگرفته است،دخیل بودن چند شهر در شورشهای عمدهای بود که در دوران تأثیر غرب بر ایران به وقوع پیوستهاند.
در این نوشته به عوض سوق دادن بحث به سمت تأکید بر نقش علما،مایلم بحث را از زاویهء دیگری،که تاکنون-تا آنجا که من اطلاع دارم-موضوع بحث و تحلیل و حتی توجه نیز قرار نگرفته است،باز کنم:اولا چرا ایران شاهد حرکتهایی بوده است که در چند شهر مختلف به صورت گسترده بروز کردهاند؟،این برخلاف الگوهای معمول جنبشهای اعتراضی در سایر کشورهای جهان سوم است،که در آنها تمرکزگرایی باعث محدود شدن خیزشها به یک یا نهایتا دو شهر محدود میشود.
برخی از محققان چنین استدلال کردهاند که بابیها سویههایی از ایدئولوژی مسیحیت را از خود بروز دادهاند؛یا اینکه تأثیر بازرگانی غرب در تحلیل بردن صنایع دستی ایران و ضرباتی که اینجا و آنجا به بازرگانان ایرانی وارد کرده بود در همین دوران به آن اندازه بوده است که بر این خیزش اثر گذاشته باشد.
اول اینکه هر چند امتیاز تنباکو در زمرهء یک رشته امتیازاتی بود که به خارجیان داده شد،اما احساس عمومی نسبت به آن متفاوت بود؛برخلاف بقیه امتیازها این یکی با کالایی سروکار داشت که به طور گسترده تولید میشد و به همین میزان نیز موضوع تجارت و صادرات قرار میگرفت و به این معنا امتیاز باعث قطع منافع بسیاری از تنباکوکاران و تجار در ناحیههای مختلف میشد."