خلاصه ماشینی:
"محمد حسن خان صنیع الدوله(اعتماد السلطنه)که بسیاری از اطلاعات تاریخی و فرهنگی دوره قاجار در زمینههای مختلف و از جمله عکاسی از نوشتههای وی بدست میآید در کتاب مرآت البلدان درباره پرداختن این اشخاص به عکاسی و علت اصلی حضور ایشان در ایران مینویسد: «در اواخر عهد شاه مبرور محمد شاه غزنوی،البسه الله ثوب النور،مسیو ریشارخان سرتیپ معلم که اکنون زبان انگلیسی و غیره مدرسه دار الفنون را معلم است با زحمات زیاد بر روی صفحهء نقره عکس میانداخت و در اوایل سلطنت شاهنشاه روحنا فداه که بنای مدرسهء دار الفنون شد،مسیو کریشش1نمساوی معلم توپخانه قدری روی کاغذ امتحانات عکاسی نمود.
دکتر بروگش در سفرنامهء خود دربارهء حضور فرانسیس کارلیان در ایران مینویسد(با توجه به اهمیت مطلب،برای اطمینان متن فارسی با متن اصلی سفرنامه به زبان آلمانی مقابله و مقایسه شده است): «از حوادث جالب ماه دسامبر[1860 میلادی]در تهران این بود که ناصر الدین شاه دو نفر عکاس اروپائی را با خرج خود برای عکسبرداری به تهران آورده بود و چند روز قبل یکی از این عکاسان به نام خانم کارلیون یک عکس دسته جمعی از ناصر الدین شاه در وسط وزیران کابینه برداشت.
» بهطور حتم مادام کارلیان در طی دوران اقامتش در ایران به عکاسی میپرداخته،این احتمال وجود دارد که تعدادی از عکسهای او در بین تصاویری که از زنان دربار و محیط اندرون ناصر الدین شاه برداشته شده و آنها را به عکاسهای مختلف از جمله موچول خان نسبت میدهند قرار گرفته باشد چرا که کیفیت بعضی از این عکسها در حدیست که ثبت آنها با توجه به سازوکار پیچیده عکاسی در آن دوران از یک عکاس غیر حرفهای دور از ذهن به نظر میرسد."