خلاصه ماشینی:
"ژاپنیها و حمامهای ایران از بیش از یکصد و بیست سال پیش که مسافران ژاپنی به مأموریت از دولت خود یا برای تحقیق،تجارت یا سیاحت به یران رفتند،چنانکه از گزارشها یا دفتر خاطرات آنها پیداست، وضع حمام یا دشواری دسترسی به حمامهای عمومی و نامناسب بودن حمامهای خانگی در صورت وجود آن،از سختیهای گذرانشان در ایران بوده است.
»(صص 59 تا 63) تصریح فوکوشیما میرساند که دائر کردن حمام عمومی که غیر مسلمانان میتوانستند به آن بروند در کنار معرفی جلوههایی دیگر از مظاهر تمدن اروپایی،به احتمال برای نخستین بار،کار میرزا اسماعیل خان سرتیپ بوده است نه برادرش ابراهیم صحافباشی،چنانکه نوشتهاند:«پسر (یا نوه)اش جهانگیر قهرمانشاهی میگوید که از دلایل مخالفت حکومت با او این بود که،حمام بدون خزینه برای ارامنه و کلیمیها در سر چهار راه مهنای فعلی ساخته بود و سینما آورده بود و آزادیخواه بود»...
نخستین وزیر مختار ژاپن که در سالهای 1308 تا 1311 خورشیدی در ایران بود در سفرنامه و خاطراتش شکوه نامهای از وضع حمام در اینجا دارد: «جای تازه انتخاب شده برای محل نمایندگی و اقامتگاه وزیر مختار،خانهء بسیار بزرگی بود نزدیک خیابان پهلوی و درست در همسایگی کاخ سلطنتی...
ایرانشناس ژاپنی که نخستین بار درسال 1313 خورشیدی و برای شرکت در جشن هزارهء میلاد فردوسی به ایران آمد و پس از پایان گرفتن این جشن یکسالی در ایران ماند،در سفرنامه و خاطرات این ایام خود پس از اشاره به بهداشتی نبودن آبهای روان در تهران نوشته است: «هوای تهران بسیار خشک بود و هیچ عرق نمیکردم؛و این بود که مقید نبودم که هر روز حمام بکنم."