چکیده:
شتاب رشد اقتصادی یکی از مباحث مهم و مفهومی نسبتاً جدید در مطالعات اقتصاد کلان است که در پژوهش های مرتبط با رشد اقتصادی در ایران کمتر مورد توجه بوده است. هدف از بررسی شتاب رشد، یافتن نقاط عطف در عملکرد اقتصادی کشورها است. از آنجایی که در عمل، جهشهای رشد با طیف محدودی از اصلاحات سیاستی در ارتباط هستند، لذا، بررسی شتاب رشد اقتصادی، سیاستگذاران را در اتخاذ راهبرد کوتاهمدت رشد یاری می رساند. با مروری بر تجارب جهانی ملاحظه می شود که آثار شتاب رشد تجربه شده در اغلب کشورهای در حال توسعه، تخلیه شده و در اقتصاد آنها بازتولید نمی شود و استمرار نمی یابد. بنابراین، ارزیابی دوره های شتاب و بازگشت رشد اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، پژوهش حاضر پس از تعیین دوره شتاب و بازگشت رشد اقتصادی در ایران طی سالهای 1398-1334، با استفاده از رهیافت انتقال سهم تعدیل یافته به تجزیه دوره شتاب رشد تحت دو اثر درونی و انتقال نموده است. نتایج پژوهش نشان می دهند که نخست، تنها دوره شتاب رشد اقتصادی تجربه شده در ایران طی دوره مورد بررسی، در سال 1344 اتفاق افتاده است. همچنین در دو سال 1354 و 1364، اقتصاد ایران بازگشت رشد اقتصادی و ورود به دوران رکود عمیق را تجربه نموده است. دوم، نتایج حاصل از رهیافت انتقال سهم تعدیل یافته نشان می دهد که در سال 1344، هر دو عامل تغییرات ساختاری مثبت و بهره وری درون بخشی در ایجاد شتاب رشد تأثیر داشته اند و رشد حاصل نیز سریع و پایدار بوده است.
Economic growth acceleration is one of the critical topics and a relatively new concept in macroeconomic studies, which has received less attention in research related to economic growth in Iran. Examining growth acceleration aims to find turning points in the country's economic performance. Since growth spurts are related to limited changes in policy reforms, examining the acceleration of economic growth helps policymakers adopt a short-term growth strategy. With a review of global experiences, the acceleration of growth experienced in most of the developing countries has been exhausted and is not reproduced in their economy and does not continue. Therefore, evaluating periods of acceleration and reversal of economic growth is very important. In this study, after determining the period of accelerations and reversals of economic growth in Iran during the years 1955-2019, the period of growth acceleration is analyzed under the Within-Effect and Shift-Effect, using the Modified Shift-Share method. The research results show that the only period of accelerated economic growth experienced in Iran during the investigated period happened in 1965. Also, in 1975 and 1985, Iran's economy experienced a reversal in economic growth and entered a period of deep recession. Second, the Modified Shift-Share method results show that in 2014, both positive structural changes and within-sector productivity positively created growth acceleration, and the resulting growth was fast and stable.
خلاصه ماشینی:
دوم ، نتایج حاصل از رهیافت انتقال سهم تعدیل یافته نشان می دهد که در سال ١٣٤٤، هر دو عامل تغییرات ساختاری مثبت و بهره وری درون بخشی در ایجاد شتاب رشد تأثیر داشته اند و رشد حاصل نیز سریع و پایدار بوده است .
شتاب رشد، معمولاً با کاهش دوگـانگی (Dualism) اقتصـاد همـراه اسـت کـه بـه صـورت بازتخصیص بخشی (Sectorial Reallocation) نیروی کار (از بخش هـای بـا بهـره وری کـم بـه بخش های با بهره وری بالاتر) اتفاق می افتد که همان مفهوم تغییرات ساختاری در اقتصاد اسـت (٢٠١٨ ,Berthelemy).
در واقع ، مسئله ی اصلی پژوهش حاضر آن است که آیا اقتصاد ایران شتاب رشد را تجربه نموده اسـت یـا خیـر؟ بنابراین ، هدف این مقاله آن اسـت تـا ضـمن واکـاوی شـتاب رشـد اقتصـادی در ایـران طـی سال های ١٣٩٨-١٣٣٤، به بررسی نقش دو عامل تغییرات سـاختاری و بهـره وری نیـروی کـار درون بخشی بر شتاب رشد اقتصادی بپردازد.
بنابراین ، آنچه در مراحل ابتدایی توسعه یافتگی در طول دوران شـتاب رشـد نقـش ویـژه و اساسی ایفا می نماید، بازتخصیص نیروی کار از بخش های با بهره وری پایین به بخـش هـای بـا بهره وری بالا است که همراه با کاهش تدریجی دوگانگی در اقتصاد اتفاق می افتد و همانطور که پیش تر اشاره شد، این امر موجب پایداری شتاب رشد اقتصادی می شود.
تیمر (Timmer) و وریس (Vries) (٢٠٠٨)، با بررسی ١٩ کشور در آسیا و آمریکای لاتین طی دوره زمانی ٢٠٠٥-١٩٥٠، دلایل تجربی رکود بخـش هـای مختلـف را در رشـد بهـره وری کـل موردمطالعه قرار دادند، و سهم هر بخش را بر شتاب رشد اقتصادی با بـه کـارگیری روش -Shift Share و مدل هاسمن و همکـاران ، بـرای تعیـین دوره هـای شـتاب و کـاهش سـرعت در رشـد نشان دادند.