چکیده:
امنیت بذر به معنای دسترسی کشاورزان به بذر کافی تمام محصولات به مقادیر مناسب و با کیفیت خوب در همه زمان ها به ویژه در فصل کشت در شرایط خوب و بد است. در غیر این صورت کشور با ناامنی بذر مواجه می شود. بیشترین واردات بذر گندم از فروردین سال 1395 تا شهریور سال 1401، در سال 1396 به ارزش 7/286 هزار دلار و وزن 9/249 تن بود. بیشترین بذر جو در سال 1399 به ارزش 4/251 هزار دلار و مقدار 2/171 تن وارد کشور شد. کمترین مقدار بذرهای جو و گندم وارداتی نیز در سال 1400 هم زمان با واردات بیشترین مقدار بذر آفتاب گردان صورت گرفت. در سال 1398، بیشترین ارزش وارداتی بذر دو کالای اساسی کلزا و ذرت به ترتیب 2/10 و 4/16 میلیون دلار بود. مجموع وزنی و ارزش واردات بذر سویا از فروردین سال 1395 تا شهریور سال 1401، به ترتیب 05/2 تن و 4 هزار دلار بوده است. مجموع وزنی و ارزش واردات بذر برنج در 6 سال یادشده به ترتیب 7/0 میلیون تن و 9 میلیون دلار بوده است. کمبود بذر در زمان کشت یا استفاده از بذرهای نامناسب باعث کاهش عملکرد و تولیدات بخش کشاورزی به ویژه کالاهای اساسی، کاهش سود و درآمد کشاورزان و صاحبان مزارع، افزایش واردات بذر کالاهای اساسی و درنهایت، مصرف بیش از حد نهاده ها و منابع طبیعی مانند آب می شود. در راستای تامین امنیت غذایی و حل چالش های تامین و توزیع بذر محصولات کشاورزی به ویژه بذر کالاهای اساسی، راهکارهای ارتقای دانش و آگاهی کارشناسان بخش کشاورزی با کلاس و کارگاه های آموزشی در وزارتخانه، کنترل و نظارت بر واردات و توزیع بذر کالاهای اساسی، تخصیص بودجه در راستای تدوین گزارش های امنیت غذایی پس از بازدید نزدیک از مزارع و آشنایی بیشتر با مشکلات کشاورزان، بازبینی مدیریتی انبارهای بذر برای تحویل و توزیع به موقع میان کشاورزان در فصل کاشت، حمایت از شرکت های دانش بنیان فعال در حوزه مهندسی ژنتیک برای تولید بذر، توسعه و گسترش همکاری های بین المللی در زمینه تولید بذر با سازمان ها و موسسات تحقیقاتی و پژوهشی کشورهای موفق پیشنهاد می شود.
خلاصه ماشینی:
کمبود بذر در زمان کشت یا استفاده از بذرهای نامناسب باعث کاهش عملکرد و تولیدات بخش کشاورزی بهویژه کالاهای اساسی، کاهش سود و درآمد کشاورزان و صاحبان مزارع، افزایش واردات بذر کالاهای اساسی و درنهایت، مصرف بیش از حد نهادهها و منابع طبیعی مانند آب میشود.
در راستای تأمین امنیت غذایی و حل چالشهای تأمین و توزیع بذر محصولات کشاورزی بهویژه بذر کالاهای اساسی، راهکارهای ارتقای دانش و آگاهی کارشناسان بخش کشاورزی با کلاس و کارگاههای آموزشی در وزارتخانه، کنترل و نظارت بر واردات و توزیع بذر کالاهای اساسی، تخصیص بودجه در راستای تدوین گزارشهای امنیت غذایی پس از بازدید نزدیک از مزارع و آشنایی بیشتر با مشکلات کشاورزان، بازبینی مدیریتی انبارهای بذر برای تحویل و توزیع بهموقع میان کشاورزان در فصل کاشت، حمایت از شرکتهای دانشبنیان فعال در حوزه مهندسی ژنتیک برای تولید بذر، توسعه و گسترش همکاریهای بینالمللی در زمینه تولید بذر با سازمانها و مؤسسات تحقیقاتی و پژوهشی کشورهای موفق پیشنهاد میشود.
چند درصد از بذرهای مورد نیاز کالاهای اساسی و غیراساسی در بخش کشاورزی وابسته به واردات است؟ مهمترین چالشهای تأمین بذر کالاهای اساسی در کشور چیست؟ ناامنی در تأمین بذر چگونه بر امنیت غذایی کشور اثرگذار است؟ در ادامه، برای پاسخ به پرسشهای یادشده، پس از بیان و تعریف امنیت بذر به بررسی واردات و صادرات بذر کالاهای اساسی و مقایسه آن با بذر دیگر محصولات کشاورزی پرداخته میشود.
نمودار 2 – وزن واردات بذر کالاهای اساسی از فروردین سال 1395 تا شهریور سال 1401 مأخذ: مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی، 1395-1401 همانطور که در نمودار شماره 2 مشاهده میشود، در سال 1396، بیشترین مقدار بذر گندم وارداتی 9/249 تن بود.