چکیده:
«تطور صد سال مطالعات مهدویت در حوزه علمیه قم»، موضوعی است که پژوهش حاضر به آن پرداخته است. روش تحقیق در این مقاله از نوع میدانی و کتابخانهای است. هدف از انجام تحقیق، ارائه سیر تطور آثار برگزیده مطالعات کمّی و کیفی مهدویت، در حوزه علمیه قم است. تمرکز مقاله بر مطالعه مهدویت در حوزه علمیه طی سده اخیر و مقایسه رویکرد به آن، قبل و بعد از انقلاب اسلامی است. تحلیل حدیثی مهدویت، تبیین مهدویت، کتابشناخت مهدویت و تحقیق علمی، از مهمترین مراحل تطور مطالعه مهدویت در حوزه علمیه قم به شمار میآیند که این رویکرد، به نشر بیش از دوهزار مقاله علمی، سیصدو پنجاه رساله و بیش از ششهزار اثر توصیفی تحلیلی، در عرصههای مختلف منجر شدهاند. یافتههای تحقیق نشان میدهند در عرصههای پژوهش و نشر آثار مهدویت جهش مطالعاتی مناسبی روی داده است و به پدید آمدن تطورات مهمی در مطالعه مهدویت منجر شده است. این تطورات، مطالعه مهدویت را در حوزه علیمه قم از مسئلهای حدیثی و کلامی به حوزه مطالعات علوم تربیتی، سیاسی و اجتماعی توسعه داده است.
The evolution of one hundred years of studies on Mahdism in the Qom seminary is the subject that the present research has addressed. The research method in this article is both field and library based. The aim of the research is to present the evolution trend of selected quantitative and qualitative studies on Mahdism in the Qom seminary. The focus of the article is on the study of Mahdism in the Qom seminary during the recent century and comparing the approach to it before and after the Islamic Revolution. The analysis of Mahdism traditions, the elucidation of Mahdism, the recognition of Mahdism literature, and scientific research are among the most important stages of the evolution of the study of Mahdism in the Qom seminary. This approach has led to the publication of over two thousand scientific articles, three hundred and fifty theses, and more than six thousand descriptive and analytical works in various fields. Research findings indicate that significant scholarly advancements have occurred in the field of Mahdism research and literature dissemination, leading to important developments in the study of Mahdism. These developments have expanded the study of Mahdism in the Qom seminary from a purely theological and traditional issue to the realms of educational, political, and social sciences.
خلاصه ماشینی:
مطالعه دانش مهدویت با رویکرد به موضوعات مختلف، پس از انقلاب اسلامی در حوزه علمیه قم رونق خاصی گرفته است؛ به گونهای که آیتالله صافی با این که به تألیف منتخبالاثر اقدام کردند، با مطالعه مهدویت با رویکرد موضوع محور در شاخههای مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و حتی برای عموم مردم، به تدوین مهمترین اندیشه اسلامی به زبان بسیار ساده مبادرت ورزیدند؛ آثاری از قبیل «اصالت مهدویت»، «انتظار عامل مقاومت»، «باورداشت مهدویت»، «تجلی توحید در نظام امامت»، «عقیده نجات بخش»، «فروغ ولایت در دعای ندبه»، «نظام امامت و رهبری»، «ولایت تکوینی و تشریعی»، «وابستگی جهان به امام زمان»، «پیامهای مهدوی»، «نوید امن وامان»، «به سوی دولت کریمه»، «سیمای امام مهدی در دعای ندبه»، «معرفت حجت خدا»، «پاسخ ده پرسش»؛ ثمره رویکرد تحلیل حدیثی به مهدویت است که در نیمه دوم سده اخیر در حوزه علمیه قم انجام شده است.
2. تأسیس مراکز تخصصی و مؤسسات مهدویت به برکت انقلاب اسلامی، مهدویت، در حوزه علمیه، از مسئلهای فرعی کلامی خارج شده و در شمار مسائل کلان کلامی، آن هم به صورت مستقل قرار گرفته و غنای علمی و وسعت این اندیشه به حدی رسیده است که برای مطالعه گسترده در مورد آن، مرکز تخصصی مهدویت، مؤسسه آینده روشن راهاندازی شده است و بعضی مؤسسات، مانند پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در زمینه برگزاری همایش، نشست علمی و برگزاری کرسی نقد تخصصی نیز فعالیت دارند.
3. تأسیس مجلات و نشریات علمی ویژه مهدویت تولید علم و تحلیل و پژوهش درباره مهدویت، بعد از انقلاب اسلامی در حوزه علمیه قم به کلی متحول شده است و توجه به این مسئله در قالب نگارش مقالات علمیپژوهشی و ترویجی رونق گرفته است.