چکیده:
ﻗــﺎﻧﻮن از ارزش ﻫــﺎ ﯾــﮏ ﻣﺪاﺧﻠــﻪ ﺑــﻪ اﻗــﺪام ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻣﻬﻤــ ﯽ ﻓــﺮ ﻧــﺎﻗﺾ ﯾﺮﻓﺘﺎرﻫــﺎ ﯾــﺎ ﻧﮕﺎرﺟﺮم و ی آﻧﻬـﺎ ﻣـ ﯽ ﻧﻤﺎﯾـﺪ. ﯾﮑـ ﯽ از اﯾـﻦ ارزﺷـﻬ ﺎ، ﻣﺤـﯿﻂ زﯾﺴـﺖ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬار اﯾﺮاﻧــﯽ ﺑــﻪ ﺣﻤﺎﯾــﺖ ﮐﯿﻔــﺮی از آن ﭘﺮداﺧﺘــﻪ اﺳــﺖ. در ﺳﯿﺎﺳــﺖ ﮐﯿﻔــﺮی ﺗﻘﻨﯿﻨــﯽ اﯾــﺮان، ﺣﻤﺎﯾــﺖ ﮐﯿﻔــﺮی از ﻣﺤﯿﻄﺰﯾﺴــﺖ ﺷــﻬﺮی در ﻗﺎﻟــﺐ ﺟﺮﻣﺎﻧﮕــﺎری رﻓﺘﺎرﻫــﺎی ﻣﺨــﺮب ﻋﻠﯿــﻪ درﺧﺘــﺎن، ﭘﺴــﻤﺎﻧﺪﻫﺎ، آﻟــﻮدﮔﯽ ﻫــﻮا، آﺑﻮﺧــﺎک و آﻟــﻮدﮔﯽ ﺻــﻮﺗﯽ و ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ﺗﻬﺪﯾــﺪ ﻋﻠﯿــﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ آﻣـﺪه اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﭼﺎﻟﺸـﻬ ﺎی ﻣﻬﻤـ ﯽ ﻫﻤﭽـﻮن ﭘﺮاﮐﻨـﺪﮔ ﯽ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و ﻧﺒــﻮد ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﻨﺴــﺠﻢ و ﺗﻌــﺎرض ﻣﻘــﺮرات ﮐﯿﻔــﺮ ی ﺑــﺎ ﯾﮑــﺪﯾﮕﺮ در راﺳــﺘ ﺎی ﮐــﺎراﯾﯽ و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳـﺖ ﮐﯿﻔـﺮ ی اﯾـﺮان د ر ﺣـﻮزه ﺣﻤﺎﯾـﺖ ﮐﯿﻔـﺮ ی از ﻣﺤﯿﻄﺰﯾﺴـﺖ ﺷـﻬﺮ ی وﺟـﻮد دارد ﮐــﻪ در اﯾــﻦ ﻣﻘﺎﻟــﻪ ﮐــﻪ ﺑــﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻠــ ﯽ ـ ﺗﻮﺻــﯿﻔﯽ و ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻬــﺎی ﻧﮕــﺎرش ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﺑــﻪ ارزﯾــﺎ ﺑﯽ روﯾﮑــﺮد ﻣﻘــﻨﻦ و ﭼﺎﻟﺸــﻬﺎی ﭘــﯿﺶ ﮔﻔﺘــﻪ ﭘﺮداﺧﺘــﻪ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ. ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﺗﻮﺳــﻌﻪ و ﭘﯿﺸــﺮﻓﺖ ﺻــﻨﻌﺖ و ﻓــﻦ آوری در ﺟﻬــﺎن ﺑــﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﺎه ﺑﺸﺮ، اﻧﺤﺮاف و ﻣﺸـﮑﻼ ﺗﯽ ﻧﯿـ ﺰ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪه اﺳـﺖ. ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖ و ﺗﻌـﺎ ﻟﯽ ﺑﺸـﺮ در ﮔــﺮو ﺗﻮﺳــﻌﻬﺎی» ﻣﺘﻌــﺎدل و «» ﻣﺘــﻮازن «اﺳــﺖ و ﻧﻈــﺎم ﺣﻘــﻮﻗ ﯽ ﻧﻘــﺶ ﻏﯿــﺮ ﻗﺎﺑــﻞ اﻧﮑــﺎری در اﯾــﻦ زﻣﯿﻨــﻪ ﺑــﺮ ﻋﻬـــﺪه دارد؛ زﯾـــﺮا ﻫــﺮ ﮐــﺪام از ﺑﺨﺸــﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠــﻒ درﺻــﺪد ر ﺪ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺧـﻮد ﻫﺴـﺘﻨﺪ و در اﯾـ ﻦ ﻣﺴـ ﯿﺮ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳـﺖ ﺗﻨـ ﺎزع و اﺧـ ﺘﻼف ﺑـﻪ وﺟـﻮد
ﺑﯿﺎﯾــﺪ ﮐــﻪ ﻧﻈــﺎم ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺑﺎﯾـــﺪ ﺑـــﺎ ﺑﻬـــﺮه ﮔﯿـــﺮی از ﻋﻠـــﻮم و داﻧﺸــﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺧــﻮد اﺻﻮﻟﯽ را ﺑـﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺑﺮﻗــﺮاری ﺗﻌــﺎدل و اﻣـﻦ ﯾـ ـﺖ از زﻧــﺪﮔ ﯽ ﺑﺸــﺮ ﺗﻌﺮ ﯾـ ﻒ و ﺗﺒﯿـﯿ ﻦ ﮐﻨﻨﺪ.» ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ «ﯾﮑﯽ از زﻣﯿﻨﻪ ﻫـ ﺎﯾﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ اﮔـﺮ ﻧﻈـﺎم ﺣﻘــﻮﻗ ﯽ ﺑــﻪ آن ﺗﻮﺟـﻪ ﻻزم ﻧﺪاﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ، در زﯾـــﺮ ﭼﺮﺧﻬـــﺎی ﭘﯿﺸـــﺮﻓﺘﻬﺎی ﺻـــﻨﻌﺘﯽ و ﻓـــﻦ آوری ﮐــﻪ ﺑــﺎ ﻫــﺪف ﺗــﺄﻣ ﯿﻦ رﻓــﺎه ﺑﺸــﺮ و زﯾﺴــﺘﻦ راﺣــﺖ و ﺑﯿﺪﻏﺪﻏــﻪ، در ﺣــﺎل رﺷــﺪ و ﺗﻮﺳـــﻌﻪ اﻧــﺪ، ﻣﻨﮑــﻮب و ﻧــﺎﺑﻮد ﺷــﻮد ﺑﻨــﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﻤﺎﯾــﺖ و ﺣﻔﺎﻇــﺖ از ﻣﺤــﯿﻂ زﯾﺴــﺖ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﯾﮑـــﯽ از ارزﺷـــﻬﺎی اﺳﺎﺳـــ ﯽ و اﺻــﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌــﻪ و ﯾﮑــﯽ از دﻏﺪﻏــﻪ ﻫــﺎی ﻧﻈــﺎم
ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻫـﺮ ﮐﺸـﻮ ری اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧﻬـﺎی ﮐـﻪ ﺣـﻖ ﺑـﺮﻣﺤ ﯿﻂ زﯾﺴـﺖ ﺳـﺎﻟﻢ در ﮐﻨـﺎر ﺳـ ﺎﯾﺮ ارزﺷﻬﺎی ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ، ﺣــﻖ ﺣ ﯿـ ـﺎت، ﺣــﻖ ﺳـﻼﻣﺘ ﯽ و ﺣـﻖ ﺑـﻪ زﻧـﺪﮔ ﯽ ﺑـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ اﺳـــﺖ ﺑﻨـــﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳـــﺘﮕﺬاران ﻧﻈـــﺎم ﮐﯿﻔــﺮی ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﺑﺨﺸــﯽ از ﻧﻈــﺎم ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف و اﺻـﻮل ﺣﻘــﻮق ﮐ ﯿﻔــﺮی در اﯾـ ﻦ زﻣﯿﻨـﻪ ﭼـﺎره اﻧﺪ ﯾﺸـ ﯽ ﮐﻨﻨــﺪ و ﺑــﺎ اﺗﺨــﺎذ ﺗــﺪاﺑﯿﺮ و ﺳﯿﺎﺳــﺘﻬﺎی ﻣﻨﺎﺳــﺐ، زﻣﯿﻨــﻪ ﺗﻌـــﺮض و ﺗﺠــﺎوز ﺑــﻪ «زیست محیط» را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﯾﺎ آن را ﺗﺤـﺖ ﮐﻨﺘـﺮل ﺧـﻮد ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ. ﺗـﺪ ﺑﯿﺮ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ر ﯾـ ﺰی ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ﻟﺤـﺎظ اﺻـﻞ» ﺳﻠﺴـﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒـ ﯽ ﻫﻨﺠﺎرﻫـﺎ «ﻧﯿـ ﺰ ﻻزم و ﺿـﺮوری اﺳــﺖ. اﺳﺎﺳـﯽ ﺗــﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔــﯽ ﺣــﻖ ﺷــﻨﺎس ﺷــﺪه در ﻗﻠﻤــﺮو ﺣﻘــﻮ ق، داﺷــﺘﻦ ﺿــﻤﺎﻧﺖ اﺟــﺮا ﯾــﺎ ﺗﻀــﻤﯿﻦ اﺟﺮای آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
خلاصه ماشینی:
«محیط زیست» یکی از زمینه هایی است که اگر نظام حقـوقی بـه آن توجه لازم نداشته باشد ممکن است، در زیـر چرخهـاي پیشـرفتهاي صـنعتی و فـن آوري که با هدف تأمین رفاه بشر و زیستن راحت و بیدغدغه، در حال رشد و توسـعه اند، منکوب و نابود شود بنابراین حمایت و حفاظت از محیط زیست به عنوان یکـی از ارزشـهاي اساسـی و اصلی جامعه و یکی از دغدغه هاي نظام حقوقی هر کشوري است به گونهاي که حق برمحیط زیست سالم در کنار سایر ارزشهاي متعالی همانند، حـق حیـات، حـق سلامتی و حق به زندگی با استاندارد قرار گرفته اسـت بنـابراین سیاسـتگذاران نظـام کیفري به عنوان بخشی از نظام حقوقی باید با توجه به اهداف و اصول حقـوق کیفـري در این زمینه چاره اندیشی کنند و با اتخاذ تدابیر و سیاستهاي مناسب، زمینه تعـرض و تجاوز به «محیط زیست» را از بین ببرند و یا آن را تحت کنترل خود قرار دهند.
ب) جزای نقدی، نوع دیگری از مجازات جزای نقدی می باشد حال اگر کسی در این شرایط حساس و مخاطره آمیز بر خلاف این ماده عمل کند واین محدودیت وممنوعیت را رعایت نکند به موجب ماده 28 قانون، برای وی کیفر جزای نقدی از پنج هزار ریال تا یکصد هزار ریال در نظر گرفته شده است که البته این جرائم در سالهای بعد با توجه به مسائل اقتصادی تغییر کرده است همچنین جریمه نقدی در کشور های اوروپایی بسیار تاکید شده و میتوان گفت جای حبس را گرفته است و در اثر تخلف زیست محیطی فرد تحریم تجاری خواهد شد واین سند بین المللی در حال اجرا می باشد(قاسمی، ناصر، نگرش حقوق کیفری ایران درباره بزه آلودگی هوا، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران، 1380: 116).