چکیده:
تصحیح متون کهن ادب و فرهنگ در هر زبان یکی از استوانه های استوار پایندگی و توانمنـدی آن زبان به شمار می رود. در این راه، دقّت و جستجو و سخت کوشی پژوهـشگر موجـب افـزایش اصـالت کار او در زدودن گرد فراموشی از چهرة گنجینه های کهن فرهنگ و ادب و روشنایی بخـشیدن هرچـه بیشتر به بخشی از تاریخ و تمدّن آدمیان خواهد بود. در این میان، فرهنگ های لغـت کـه هـم واژگـان زبان را در بر دارند و هم گاه آداب و آیین های کهن را در دل خود پاس داشته اند، از جایگـاه ویـژه ای برخوردارند. بی گمان، تصحیح فرهنگ لغت صحاح، اثر جوهری، توسط استاد احمد عبدالغفور عطّار، همراه بـا دیباچۀ درازدامن و ارزشمندش بر این کتاب، کوششی سترگ در این زمینه بوده اسـت. بـا ایـن حـال، خطاهای چاپی و غیرچاپی فراوانی که حتی در چاپ چهارم تصحیح صحاح نیز به چـشم مـی خـورد، بویژه در پیوند با قرآن، این کار را نیازمند تصحیح و بررسی دقیق تر و ویرایشی تازه تر می نماید تا سردرگمی خوانندگان کمتـر و بهره جویی آنان از این اثر ارزشمند افزون تر گردد.
خلاصه ماشینی:
در اینجا این پرسش پیش میآید که آیا در درازای ٣٤ سالی که از چـاپ نخـست تـا چاپ چهارم این کتاب گذشته بود، هیچ کدام از خوانندگان و پژوهشگران در میان تازیان به این نکته ها پی نبرده بودند؟ و اگر چنین بود، آیا استاد عطّار را از آنهـا آگـاه سـاخته بودنـد تـا در چـاپ هـای سپسین تصحیح ارزشمند خود از آنها بهره ببرد؟ البته استاد عطّار در دیباچه اش بر صـحاح ، در بخـش «الهنات » به برخی از این لغزش ها اشاره میکند، با این حال خطاهایی که در تصحیح راه یافتـه اسـت ، گاه آنقدر جدّی میشود که آیه های قرآن را نیز در بر میگیرد؛ نمونه ، آیۀ «النفّاثاتِ فی العُقَد» است که واژة نخست آیه به خطا مرفوع آورده شده است (جوهری، ١٩٩٠: .
برای نمونه در واژة إتاء (جوهری، ١٩٩٠: ٢٢٦٣)، عطّار معنای غَلّۀ را برای إتاء از مخطوطات در دسترس خود آورده ، ولی آنچه در لسان (ابن منظور، ١٩٧٩: ٢٤) آمده ، همان است که در متنُ صراح است .