چکیده:
در این مقاله چگونگی حضور ترکان در سرزمی نهای اسلامی بالاخص دستگاه خلافت عباسی بررسی شدهاست. هدف از بررسی، دستیابی به اطلاعات معتبر در زمینه دلایل حضور ترکان، میزان تاثیرات مثبت و منفی آنها، بیشترین دوره حضور آنها و همچنین سرشناسترین ترکان در دستگاه خلافت عباسی اس ت. بررسیهای انجام گرفته نشان دادهاست که، ازدواج خلفاء با زنان ترک و توانمندی و زورمندی نظامیان ترک، به آهستگی صحنه را برای خروج ایرانیان و اعراب، و ورود ترکان به دستگاه نظامی و قضایی عباسی آماده کرد. از یک طرف توانای یهای رزمندگان ترک به گسترش و سرکوب بسیاری از شورشهای سلسلههای بزرگ و کوچک کمک کرد و از طرف دیگر بسط بیش از اندازه و دسیسهچینی- های بزرگان و فرماندهان ترک کار را برای حکومتداری خلفاء سخت کرد، بگونهای که حتی در دوره- هایی، مرگ و زندگی و عزل و نصب خلفاء توسط ترکان تعیین میشده است. به طور کلی از زمان خلیفه معتصم به مرور اوج حضور تر کها را در دستگاه خلافت شاهد هستیم . پژوهش حاضر بر آن است تا با استناد به روش توصیفی تحلیلی به اهداف مذکور دست یابد، همچنی ن برای تحقق این مهم سعی بر آن بوده که از معتبرترین منابع استفاده شود .
In this article, how Turks appear in Islamic lands, especially Abbasid Caliphate has been studied.
The purpose of the study is to obtain credible information on the reasons for the presence of the
Turks, the level of their positive and negative effects, their most frequent presence, as well as the
most prominent Turks in the Abbasid caliphate system. Studies have shown that the caliphate
marriage with the Turkish women and the abilities and power of Turkish troops slowly paved the
way for Iranians and Arabs to leave, and the arrival of the Turks into the Abbasid military and
judicial apparatus. On the one hand, the abilities of the Turkish warriors helped to expand and
suppress many rebellions of the great and small dynasties, and on the other hand, the excessive
expansion and conspiracy of the Chinese elders and commanders of the Turkish labor made it
harder for the caliphate to govern, In the courses, the death and life and dismissal and installation
of caliphs were determined by the Turks. In general, since the time of the Caliph Mtasim, we are
witnessing the peak of Turkish presence in the caliphate system.To do this article , we tried to
use the most authoritative sources. The purpose of this study is to achieve these goals by using a
descriptive-analytical method and also to try to use the most reliable sources to achieve this goal.
خلاصه ماشینی:
در دوره عبدالملک مروان نيز از آنان براي سرکوبي برخي از شورش ها و فتنه هاي داخلي استفاده شد، از جمله در سرکوبي کساني چون حارث بن عبدالرحمن بن سعيد دمشقي که در بيت المقدس ادعاي پيامبري کرده بود (ابن کثير،١٩٦٦: ٩/ ٢٧؛ به نقل از قايدان و آيينه وند، ١٣٨٤: ١٤٢).
در زمان خليفه الراضي(٣٢٢-٣٢٩ ق )، در پي قدرت گرفتن دخالت نظ اميان ، خاصه سپاهيان ترک در امور سياسي، اوضاع دستگاه خلافت در بغداد رو به آشفتگي فراوان نهاده و خليفه عملا بسياري از اختيارات سياسي و نظ امي خود را از دست داده بود.
او براي به دست آوردن فرصت فرار تصميم به برگزاري يک مهماني گرفت تا در آن خليفه و همراهانش را بکشد ولي يکي از يارانش به نام بيژن اين نقشه را به خليفه ميگويد و افشين و کسان او اسير ميشوند و او را محاکمه ميکنند و ميکشند(زرين کوب ، ١٣٣٦: ٢٠۶تا٢٣٧) ابوجعفر اشناس از سرداران ترک دوره عباسي بود که در دوران معتصم وارد دستگاه خلافت شد و از ٢١٩ق ، تا ٢٣٠ق ، والي مصر بود.
وزرات خلفاي ترک مخصوصا ابن فرات يکي از بحرانيترين دوره هاي تاريخ خلافت عباسي بود زيرا در اين زمان به دنبال استيلاي ترکان بر دستگاه خلافت ، اقتدار خلفا دچار زوال گرديد.
عباسيان براي تسلط بر دست - نشانده هاي خود از غلامان ترک استفاده کردند و همان ها نيز مايه تزلزل حکومت بسياري از خلفا شدند.
مهم ترين اشتباه دستگاه خلافت اسلامي در ميانه تاريخ خود، اجازه دادن به حضور گسترده ترکان در سرزمين هاي اسلامي و ارتش خود بود.