چکیده:
از جمله شاعران قرن یازدهم هجری شمسی، شاعر گمنامی است به نام سایری / حایری (؟!). نگارنده در این تحقیق برآن است تا با استفاده از روش اسنادی- توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای برای نخستین بار به معرّفی شاعر و نسخه دیوان او، مشخص کردن نام اصلی صاحب اثر و تحلیل و بررسی عناصر و مولّفههایی که مشخّصکنندۀ سبک شخصی شاعر است؛ بپردازد. نتایج بررسیهای بهعملآمده حاکی از آن است که صاحب اصلی دیوان، سایری است نه حایری؛ که در تذکرهها به نامهای سائر، سایری، سایرای مشهدی معروف است و در دورۀ سلطان سلیمان صفوی از مشهد به اصفهان میآید. دیوان سایری حدود 424 غزل، 124رباعی، یک قصیده، یک قطعه و دو تک بیت ترکی است که در کل شامل 3201بیت فارسی بعلاوۀ دو بیت ترکی است. انواع صور خیال، مضمونهای بکر، ترکیبسازیهای جدید و لغات عامیانه در دیوان او مشهود است. سبک شعری او تکرار چشمی واژههاست. با شگردهای آگاهانهای که در به کار بردن واژههای تکراری داشته باعث افزایش موسیقی، ضربآهنگ، پیوستگی و انسجام متنش شده است و سبک شعری خاصی را اینگونه برای خود ایجاد کرد؛ واژههای تکراری در شعرش گاهی نشانههای آشکار و پنهانی همراه خود دارند که به صورت آوایی و معنایی ساختار متن را میسازند و بر حس و موضوع موردنظر شاعر تاکید میکند. واژههای تکراری را در بیت پایانی غزل آورده سپس غزل بعدی را با تکرار همان واژه یا واژهها شروع کرده است و به این شیوه، اشعار او زنجیروار به هم متّصلاند و رابطۀجدانشدنی میان لفظ و معنی را به وضوح نمایش میدهد، تنها نسخۀ دیوان مزبور در کتابخانۀ سلطنتی برلین به شمارۀ 3046 موجود است که نسخۀ اساس و مبنای کار در این پژوهش است.
خلاصه ماشینی:
واژههای تکراری را در بیت پایانی غزل آورده سپس غزل بعدی را با تکرار همان واژه یا واژهها شروع کرده است و به این شیوه، اشعار او زنجیروار به هم متّصلاند و رابطۀجدانشدنی میان لفظ و معنی را به وضوح نمایش میدهد، تنها نسخۀ دیوان مزبور در کتابخانۀ سلطنتی برلین به شمارۀ 3046 موجود است که نسخۀ اساس و مبنای کار در این پژوهش است.
2-1- پیشینۀ پژوهش در بررسیهای دقیق به عمل آمده از پایگاههای اطّلاع رسانی و نیز کاوش در منابع کتابخانهای و اسنادی مشخّص شد که تاکنون در مورد سایری یک تحقیق انجام شده است: (اسلامی خو، ثریا و محمّد حکیم آذر، (1400)، چگونگی و چرایی اتّخاذ نظامهای ترتیب و تدوین دیوانهای شعرا، فصلنامۀ علمی – پژوهشی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، شمارۀ 61 سال 19 تابستان 1400) دراین مقاله نظام ترتیب و تدوین اشعار در دیوان سایری، محور اصلی بحث قرار گرفت.
ir - Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Applied Linguistics Research Center, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran.
irReceived Date: 2022/05/23 Review Date: 2023/01/05 Accepted Date: 2023/01/16 - Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Naqdeh Branch, Islamic Azad University, Naqdeh, Iran.
Email: Fatmhamany25@gmaIl. com - Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
daneshgar2015@gmaIl. com - Associate Professor of the Department of Persian Language and Literature, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.