چکیده:
آسیبشناسی بزه تصرف عدوانی، نشان از وجود برخی چالشها دارد. اختلافنظر شدید در ابتناء این جرم بر عنصر مالکیت یا سبق تصرف بزهدیده، ابهام در تحقق عنصر تعلق به غیر داشتنِ مال با وجود مالکیت مشاعی مرتکب، تحقق یا عدم تحقق عنصر عدوان در رفتار مستند به قرارداد یا اجرای حق، کیفرگذاری نامتوازن و مبهم، و تردید در جریان مرور زمان کیفری، از آسیبهای جدی این جرم هستند. هدف این پژوهش با گردآوری و مطالعه دادهها از منابع کتابخانهای و آراء قضایی و به گونه توصیفی ـ تحلیلی، ارائه نظریه و راهکارهای اصلاحی سنجیده در راستای حمایت متوازن از حق مالکیت خصوصی و نظم عمومی است. اثبات تحقق این بزه با وجود هر یک از عناصر مالکیت یا سبق تصرف شاکی، قابلیت تعقیب کیفری تصرف عدوانی ملک مشاع توسط احد از شرکا، تحقق عنصر عدوان در تصرف مستند به قرارداد یا اجرای حق، ضرورت پیشبینی مجازاتهای متنوع و متوازن، از مهمترین یافتههای این نوشتار هستند.
Pathology of illegal possession offence shows that there are some challenges. serious different opinions about whether this crime is conditional on the element of ownership or possession of the victim; Ambiguity in the existence of the element of property belonging to another despite the common ownership of the perpetrator; Illegal element presence or absence in the conduct arising from the contract or the execution of right; Disproportionate and vague legal penalties, uncertainty in the implementation of lapse of time are most important shortcomings. Purpose of the research with Collecting and studying data from library sources and judicial decisions and descriptive-analytical method is presenting ideas and reasonable measures based on the balanced protection of private property and public order. The research findings prove that this crime can be committed with elements of ownership or previous possession and with illegal possession of common property by each partner. Presence of illegal element in possession arising from the contract or the execution of right; Necessity to enact proportionate and several punishments are other research findings.
خلاصه ماشینی:
اهم این مسائل عبارتاند از: نخست: وقوع بزه تصرف عدوانی منوط به مالکیت شاکی است یا همچون دعوای حقوقی، منوط به سابقه تصرف شاکی است؟ دوم: تصرف ملک مشاع توسط احد از شرکا بدون اذن شرکای دیگر قابل تعقیب کیفری خواهد بود؟ سوم: تصرف ملک دیگری بر مبنای قرارداد موجود بین طرفین یا استیفاء حق، موجب زوال وصف عدوانی بودن رفتار مرتکب است؟ چهارم: کیفرگذاری یگانۀ تصرف عدوانی، همسو با اصل تناسب جرم و مجازات و اهداف مجازات ارزیابی میگردد؟ پنجم: کیفردهی رفتار مجرمانۀ مقدمۀ ارتکاب جرائم تصرف عدوانی، تابع قاعده تعدد مادی است یا تعدد معنوی؟ در نهایت، آیا مرور زمان کیفری در بزه تصرف عدوانی قابلیت جریان دارد؟ از جمله نوآوریهای این مقاله، بررسی تحلیلی موضوعاتِ صرفاً پرچالش در فرایند اجرای مقررات قانونیِ ناظر به جرم مورد تحقیق با استقراء در آراء مراجع کیفری است.
در نهایت، دادگاه مقرر میدارد: «با فرض صحت ادعای متهمین، هر گونه اقدام سازنده بعد از فروش آپارتمان موضوع شکایت به شاکی، تصرفات سازنده در ملک مزبور فاقد مشروعیت قانونی است و علیرغم انتقال رسمی آپارتمان موضوع شکایت به نام متهمین، با توجه به احراز سبق تصرفات شاکی در آپارتمان متنازعفیه و تصرفات لاحق متهم در آن، مجرمیت وی به اتهام تصرف عدوانی محرز است».
برای نمونه در برخی آراء قضایی این گونه مقرر شده است: «بزه تصرف عدوانی در مال مشاع توسط شریک، به لحاظ اینکه مالک مشاعی میتواند متصرف جزء جزء اموال مشاعی باشد و تصرفات مالکین مشاعی، عدوانی محسوب نمیشود، قابل تحقق نیست» 4 (پژوهشگاه قوه قضاییه، 1392: 652).