چکیده:
این پژوهش باهدف ارایه الگو به منظور بررسی عوامل موثربر اطلاع رسانی بحران آب مبتنی بر آموزههای قرآن انجام شد. بدین منظور تعداد 21 نفر از مدیران، متخصصان و اساتید ارتباطات، رسانه، فضای مجازی، علوم قرآنی و حوزه آب با استفاده از نمونهگیری هدفمند نظری انتخاب شده و با روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته و همچنین چک لیست جهت تهیه و استخراج آیات مرتبط بود و جمع آوری یافتهها تا اشباع نظری اطلاعات ادامه یافت. باتوجه به موضوع پژوهش سوالات دردو بعد شامل، مضامین قرآنی موثرجهت تولید محتوای رسانهای با محوریت آماده سازی افکارعمومی جهت آگاهی از بحران آب و شناسایی عوامل موثربر اطلاع رسانی مطلوب درباره بحران آب مبتنی برآموزههای قرآن کریم به مخاطب مطرح شد و یافتهها در بررسی مفاهیم قرآنی شامل، آب منشاحیات، نیازمندی به آن برای انسان، احیاگری، فراوانی، طبیعت، برکت، رزاقی، اشاره به ظرفیتها و گنجایشهای آبی در زمین، نیازطبیعت به آب، طهارت و... بود. بر اساس یافتههای حاصل ازمصاحبهها عوامل موثربر اطلاع رسانی دردو بعد راهبردهای اجرایی و کاربردی دسته بندی شد. تکراربه موقع و مناسب مساله بحران آب ازطریق رسانه، استفاده ازظرفیتهای رسانهای، تولید محتوا با ایده گرفتن ازمفهوم آیات مرتبط با آب وتوسعه گفتمانهایی با موضوع بحران آب از راهبردهای اجرایی و اعتمادآفرینی، تقویت مسئولیت پذیری و مشارکت جمعی، غنی کردن محتوا، ابتکارعمل و خلاقیت و... بعنوان مقوله محوری گزارش ازجمله راهبردهای کاربردی است.
تم اجراء هذا البحث بهدف تقدیم نموذج للتحری عن العوامل الموثره نشر المعلومات
حول ازمه المیاه بناء علی تعالیم القران. لهذا الغرض ، تم اختیار 21 مدیرا ومتخصصا
واستاذا فی مجال الاتصالات والاعام والفضاء الافتراضی وعلوم القران ومجال المیاه
باستخدام عینات نظریه هادفه وتمت مقابلتهم من خال طریقه تحلیل المحتوی
النوعی مع النهج الاستقرايی. کانت اداه جمع البیانات فی هذا البحث عباره عن مقابله
متعمقه شبه منظمه بالاضافه الی قايمه مرجعیه لاعداد واستخراج الایات ذات الصله،
واستمر جمع النتايج حتی التشبع النظری للمعلومات. وبحسب موضوع البحث فان
الاسيله علی بعدین هما: محاور قرانیه فاعله لانتاج محتوی اعلامی مع الترکیز علی
اعداد الرای العام لیکون علی درایه بازمه المیاه وتحدید العوامل الموثره فی المعلومات
المنشوده عن ازمه المیاه بناء علی تعالیم القران الکریم و عرضها علی الجمهور وتم
تحلیل النتايج التی توصلت الیها والتی تضمنت مفاهیم قرانیه شملت الماء، وحاجه
الانسان الیه، والنهوض بالتثقیف ، والوفره ، والطبیعه ، والبرکه ، والعیش ، والاشاره الی
قدرات الماء علی الارض. ، حاجه الطبیعه الی الماء ، والنقاء ، وما الی ذلک. بناء علی
نتايج المقابات ، تم تصنیف العوامل الفعاله للاعام الی بعدین من الاستراتیجیات
التنفیذیه والعملیه. التکرار المناسب وفی الوقت المناسب لقضیه ازمه المیاه من خال
وسايل الاعام ، واستخدام القدرات الاعلامیه ، وانشاء المحتوی من خال اخذ الافکار
من مفهوم الایات المتعلقه بالمیاه وتطویر الخطابات حول قضیه ازمه المیاه من التنفیذ
واستراتیجیات بناء الثقه ، وتعزیز المسوولیه والمشارکه الجماعیه ، واثراء المحتوی ،
والمبادره والابداع ، وما الی ذلک ، باعتبارها الجوانب المحوریه للمقال وهی من بین
الاستراتیجیات العملیه..
This research has been done with the aim of providing a model to investigate the factors
affecting water crisis information based on the teachings of the Quran. For this
purpose, 21 managers, specialists and professors of communication, media, virtual
space, Quranic sciences and water field were selected using theoretical targeted sampling
and they were interviewed with the method of qualitative content analysis with
an inductive approach. The data collection tool in this research was a semi-structured
in-depth interview as well as a checklist to prepare and extract relevant verses And
the collection of findings continued until the theoretical saturation of information. According
to the topic of the research, the questions in two dimensions include effective
Quranic themes for the production of media content with the focus on preparing public
opinion to be aware of the water crisis and the identification of factors affecting the desired
information about the water crisis based on the teachings of the Holy Quran was
presented to the audience and the findings in the study of Quranic concepts included
water as the source of life, the need for it for humans, revival, abundance, nature, blessing,
sustenance, reference to the capacities and capacity of water on earth, nature’s
need for water, purity, etc. Based on the findings from the interviews, the effective factors
on informing were categorized into two dimensions of implementation and practical
strategies. Timely and appropriate repetition of the issue of water crisis through
the media, use of media capabilities, content creation by taking ideas from the concept
of verses related to water and developing discourses on the issue of water crisis from
implementation and confidence building strategies, strengthening responsibility and
collective participation, enriching the content, Initiative and creativity, etc, as the central
category of the report, are among practical
خلاصه ماشینی:
باتوجه به موضوع پژوهش سوالات در دو بعد، شامل: مضامین قرآنی مؤثر جهت تولید محتوای رسانهای با محوریت آمادهسازی افکارعمومی جهت آگاهی از بحران آب و شناسایی عوامل مؤثر بر اطلاعرسانی مطلوب درباره بحران آب مبتنی برآموزههای قرآن کریم به مخاطب مطرح شد و یافتهها در بررسی مفاهیم قرآنی شامل: آب منشأ حیات، نیازمندی به آن برای انسان، احیاگری، فراوانی، طبیعت، بركت، رزاقی، اشاره به ظرفیتها و گنجایشهای آبی در زمین، نیاز طبیعت به آب، طهارت، گوارایی، جریان و حرکت پیوستگی منابع آبی، ناپایداری، شفابخشی، رحمت الهی و گردش طبیعی آب بود.
واژگان کلیدی: اطلاعرسانی، بحران آب، بركت، رزق آبی، رحمت الهی، قرآن مقدمه اصطلاح «اطلاعرسانی»، مدتی طولانی است که برای مسؤولان رسانهای آشنا بوده اما با ورود شبکههای اجتماعی به عرصه اطلاعرسانی و ایجاد بحرانهای جدید و حیاتی مانند موضوع آب، این مفهوم تعابیر متفاوتی یافته و از دایره خبررسانی خارج و به رسالت آگاهسازی و اطلاعرسانی تغییر رویه داده است.
این پژوهش بدنبال ارائه رویکردی مبتنی بر مضامین مطرح در قرآن با موضوع آب است تا جهت تولید محتوا به منظور اطلاعرسانی به مخاطب درباره بحرانهای مرتبط با آب تأثیر حداکثری داشته باشد.
طبق اعلام مطالعات سازمان ملل متحد، کمبود آب به بحرانی حاد در سراسر خاورمیانه بدل شده و تنها از طریق اعمال برنامهریزیهای کلان و واقع بینانه و مبتنی بر تعاملات بین المللی و با استفاده از تمامی امکانات و ظرفیتها قابل کنترل خواهد بود (تقی پورو همکاران، 1399: 9)، مسئله اصلی پژوهش پیشرو این است که اطلاعرسانی به مخاطب درباره بحران آب مبتنی بر آموزههای قرآن چه شاخصههایی دارد؟ برای اطلاعرسانی به مخاطب در این حوزه، نیاز به انجام برنامهای طولانی مدت است که براساس پژوهشهای اندیشمندان صرفاً از طریق جامعهپذیری اتفاق میافتد.