چکیده:
احساس امنیت یکی از مهمترین ویژگی های مکانهای شهری است. بدین منظور احساس امنیت شهری همواره کانون توجه مطالعات شهری بوده است. هدف اصلی تحقیق بررسی سناریوهای ممکن احساس امنیت شهری و طرح مطلوبترین سناریوهای احساس امنیت شهری کلانشهر تهران از طریق مدل آینده نگاری راهبردی است. این مطالعه در مرحله نخست بر اساس مروری بر ادبیات تحقیق مهمترین عوامل تاثیر گذار بر احساس امنیت شهری را در کلانشهر تهران شناسایی نموده است. محققان نشان می دهند که 8 معیار اصلی در ارزیابی احساس امنیت شهری در کلانشهر تهران حائز اهمیت هستند. در این بین نرم افزارهای میک مک و سناریو ویزارد برای تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفتند. بر اساس نظرات 30 نفر از خبرگان ، چهار عامل در بخش عوامل علی یا تاثیر گذار و چهار عامل در بخش عوامل معلولی یا تاثیر پذیر جای گرفته اند. نتایج تحقیق نشان داد که چهار عامل شامل 1) ایمان، معنویت، ارزشها و باورهای مذهبی 2) عدالت ، برابری و عدم تبعیض 3) رفاه مادی (برخورداری از درآمد و اشتغال پایدار) و شهری عاری از فقر ، بیکاری و گرانی و نیز پایداری کالبدی به عنوان نیروهای پیشران شناسایی شده اند. در نهایت 6 سناریو با بیشترین سازگاری بر اساس شرایط مطلوب، ایستا و بحرانی برای احساس امنیت شهری کلانشهر تهران انتخاب شدند. تحلیل سناریوها ، آینده مطلوب برای احساس امنیت شهری کلانشهر تهران در چشم انداز 1404 را دشوار ارزیابی می کند.
Sense of security is one of the most important features in an urban place. Concept of sense of urban security has been always at the center of attentions in understanding urban studies. The principle objective of this research is to examine possible scenarios of scense of urban security and propose the desired ones for the future of Tehran Metropolitan by strategic foresight model. This study first conducted the survey based on literature review to identify major factors on the sense of urban security in Tehran metropolitan. Researchers show that eight main criteria are important in assessment of sense of urban security in Tehran metropolitan. Mic-Mac and Scenario Wizard software were used for analysis. Based on the point of view of 30 experts, four factors belong to the cause group and four factors are the effect group. The results showed that four factors including 1) that faith, spirituality ، values, and religious beliefs 2) justice, equality and non-discrimination 3) material welfare (sustainable income and employment) and far from poverty, unemployment and expensiveness and physical sustainability were identified as a strategic driving forces. Finally, 6 scenarios were selected with the highest consistency based on favorable, static, and critical conditions. Scenario analysis does not depict a favorable future of the Scense of Security in Tehran Metropolitan on the vision of 1404.
خلاصه ماشینی:
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١: تبيين درخت مسئله تحقيق مروري بر پيشينه تحقيق در ١٠ سال گذشته -همان طور که جـدول ١ نشـان مـيدهـد- مبّين آن است که ١٤ مقاله تحقيقي در حوزه احساس امنيت شـهري در شـهر تهـران انجـام شده که هيچ يک به صورت جامع و با رويکرد آينده نگاري به موضـوع امنيـت نپرداختـه انـد.
بر اين مبنا، عوامل تبيين کننده احساس امنيت شـهري بـه معنـاي داوري درخصوص امنيت فضاي شهري است و در مؤلفه هايي چون عدم احسـاس خطـر و ترس از شرايط اقتصادي و اجتماعي، افزايش کارايي و مطلوبيت محيط و کالبـد، آشـنابودن فضا و شهرت آن ، وجود نظارت اجتماعي، وضوح يا خوانايي، برخورداري از حـس تعلـق ، ادراک عمومي و احترام به ارزش ها، لذت بصري، فرم و ريخت شناسي مناسب شـهر تجلـي يافته که نمود آن را ميتوان در سرزندگي و پويايي فضاي شهري، حضور فعال مردم ، خلـق فرهنگ تعاون و تعامل ، کاهش استرس و نگراني، حضور گروه هاي مختلف سني و جنسـي و حيات شبانه شهري مشاهده کرد.
جدول ٢: فهرست خبرگان شرکت کننده در فرايند تدوين آينده نگاري راهبردي کلان شهر تهران (رجوع شود به تصویر صفحه) پس از جمع آوري داده ها، در مرحله سوم ، عوامل کليدي در حوزه امنيت شهري بـا توجـه به نظرات خبرگان شناسايي و فهرست شده است .
همان طور کـه گفتـه شـد، هر وجه از وجوه امنيت شهري داراي چند حالت است ؛ اين حالت ها، براي احساس امنيـت کلان شهر تهران در افق چشم انداز داراي وضعيت هاي مطلوب ، ايستا و بحراني هستند که با سه رنگ سبز، زرد و قرمز مطابق جدول ٦ مشخص شده اند.