چکیده:
گاهی انعقاد عقد معلق به شرطی است که از آن به عنوان عقد معلق نامبرده می شود و گاهی انحلال عقد معلق به شرط است
بدین معنا که پس از تحقق شرط تعهد ایجاد شده خودبه خود از بین می رود در این حال شرط مذکور را شرط فاسخ نام نهاده
اند .تحلیل شرط فاسخ در حقوق موضوعه ایران تقریبا برگرفته از حقوق متمدن کشور های پیشرفته است .از طرفی با توجه به
عدم موجودیت چنین عنوان مستقلی در میان فقیهان رویکرد فقیهان نسبت به این موضوع یکسان نیست.برخی آنرا بنابر
))منافات شرط فاسخ با مقتضای ذات عقد((و ))توقف مسببات بر اسباب((دارای اشکال دانسته اند .در مقابل نیز برخی بر اساس
عمومات ادله شروط و روایات باب بیع خیار صحیح به شمار آورده اند.در حقوق برخی کشورها از جمله مصر در مواد
265 تا 269 قانون مدنی از ماهیت ،احکام و آثار مترتب بر شرط فاسخ سخن گفته شده و آن را در ردیف شرط معلق به رسمیت
شناخته است.در حقوق انگلستان به دلیل تکیه بر حقوق عرفی و آرای قضایی اسباب انحلال قرارداد ازهم تفکیک نشده اند اما
کاربرد شرط فاسخ در قراردادها در آن کشور بسیار رواج دارد.در حقوق فرانسه انفساخ معلق یکی از اسباب سقوط تعهدات بوده
وماده 1183 قانون مدنی فرانسه آنرا تعریف نموده است .این نوشتار بر آن است که وضعیت حقوقی این شرط را در فقه و حقوق
موضوعه و حقوق فرانسه بررسی نموده و با توجه به اینکه نظام قضایی مصر مبتنی بر دیدگاه ها و روشهای حقوق اروپایی
)خصوصا فرانسه (می باشد وکشوری مترقی از حیث نظام حقوقی به حساب می آید نگاهی گذرا به این شرط در حقوق مصر و هچنین انگلستان داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
(kanner،73)در حقوق فرانسه این نهاد یعنی انفساخ معلق یکی از اسباب سقوط تعهدات بوده و ماده 1183 قانون مدنی فرانسه در تعریف تعلیق در انحلال عقد یا شرط فاسخ مقرر داشته است ((شرط فاسخ شرطی است که هنگامی به وقوع می پیوندد ،سبب فسخ تعهد می شود و امور را به همان وضعیتی بر میگرداند که گویا تعهد هرگز به وجود نیامده است .
))بنابر این در حقوق فرانسه تعلیق یا در انعقاد عقد است یا در انحلال عقد و از نظر ساختاری تعلیق در انحلال با تعلیق درانعقاد عقد تقریبا مشابه می باشد که هردو در ماده 1168قانون مدنی فرانسه مطرح شده است (colin capitant،370)(dalloz202)همچنان که در حقوق ایران نیز مانند فرانسه دو تعلیق وجود دارد یکی در انعقاد و دیگری در انحلال (کاتوزیان ،117)با اینکه گفته شد ساختار هردو یکی است با این وجود بین شرط تعلیقی و انحلال معلق هم در حقوق فرانسه و هم در حقوق ایران این تفاوت وجود دارد که در انحلال معلق عقد از زمان انشاء به وجود می آید و تمام آثار آن بار می شود جزآنکه انحلال آن معلق بر امری گردیده است (Baudry,Lacantine109وGaudmet429)در نتیجه در تعلیق در انحلال ،متعهد له می تواند متعهد را اجبار به به انجام تعهد کند (mazeaud1056)در حالی که درعقد معلق قبل از حصول معلق علیه وفای به عهد لازم نبوده و نمی توان متعهد را مجبور به وفای به عهد نمود (Flor,Aubert,208)و این امر نشان می دهد که در انحلال معلق ،دین ناشی از عقد بر ذمه متعهد بار می شود و وفای به چنین عهدی قبل از تحقق شرط فاسخ صحیح بوده و اگر متعهد قبل از تحقق معلق علیه وفای به عهد کند نمی تواند آنچه را داده استرداد کند .