چکیده:
توسعه، استفاده و انتقال فناوریهای دوستدار محیط زیست، خصوصاً از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه، اقدامی ضروری برای مقابله و پاسخ به چالشهای زیست محیطی، حفاظت از محیطزیست و جلوگیری از تخریب آن شناخته می شود. از آنجائیکه این فناوریها به موجب نظام مالکیت فکری حمایت میشوند، کشورهای دارنده این فناوریها اغلب حاضر نیستند به آسانی این فناوریها را به کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته انتقال دهند. بنابراین حقوق مالکیت فکری از طریق اعطای حق انحصاری به دارنده حق میتواند انتقال فناوریهای دوستدار محیط زیست به کشورهای نیازمند را دشوار سازد. هدف از این پژوهش ارایه راهکارهایی در جهت رفع موانع انتقال و انطباق این حقوق با نیازهای کشورهای در حال توسعه و تسهیل انتقال فناوری به این کشورها است. نتیجه این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده نشان میدهد که استفاده از انعطافها و ظرفیتهای حقوق مالکیت فکری همچون مجوز اجباری بهرهبرداری، استثنائات حق اختراعات، واردات موازی، استثنائات امکان دریافت ورقه اختراع و توجه بیشتر به سیاستهای متناسب با وضعیت کشورهای در حال توسعه باعث تطبیق نظام حقوق مالکیت فکری با نیازهای کشورهای در حال توسعه میشود و موانع انتقال فناوریهای دوستدار محیط زیست به این کشورها را رفع مینماید.
Development, use and transfer of environmentally sound technologies, especially from developed to developing countries, is recognized as an essential step to meet and respond to environmental challenges, protect the environment and prevent its degradation. Since these technologies are protected by intellectual property system, Countries with these technologies often reluctant to transfer these technologies to developing and less developed countries easily. Thus, intellectual property rights can make it difficult to transfer environmentally sound technologies to countries in need by granting an exclusive right to the right holder. The purpose of this research is to provide solutions to remove transfer barriers and adapting this system to the needs of developing countries and facilitate the transfer of technology to these countries. The result of this research shows that use the flexibility and capacity of intellectual property rights such as compulsory licensing, Exceptions to Patent Rights, Parallel Importation, Exceptions to the possibility of receiving a patent and pay more attention to the situation of developing countries adapts the intellectual property rights system to the needs of developing countries and facilitates the transfer of environmentally sound technologies to these countries.
خلاصه ماشینی:
نتيجه اين پژوهش که با روش توصيفي - تحليلي انجام شده نشان مي دهد که استفاده از انعطاف ها و ظرفيت هاي حقوق مالکيت فکري همچون مجوز اجباري بهره برداري ، اســتثنائات حق اختراعات ، واردات موازي ، استثنائات امکان دريافت ورقه اختراع و توجه بيشــتر به سياست هاي متناسب با وضعيت کشورهاي در حال توسعه باعث تطبيق نظام حقوق مالکيت فکري با نيازهاي کشــورهاي در حال توسعه مي شود و موانع انتقال فناوري هاي دوستدار محيط زيست به اين کشورها را رفع مي نمايد.
نظام مالکيت فکري در پي آن اســت که با انحصاري کردن اســتفاده و محدود کردن دســتيابي به فناوري و افزايش هزينه هاي مربوط به انتقال آن از حقوق دارندگان فناوري حمايت نمايد(محتشــمي و مشــهدي ، ١٣٩٣: ٦٣)؛ چراکه اگر با ايجاد نوآوري و خلق اختراع ديگران مجاز باشــند آزادانه از آن بهره برداري و اســتفاده نمايند، اين اســتفاده آزادانه و رايگان مي تواند موجــب تقليد و کپي برداري از نــوآوري گردد.
همين امر موجب شده اســت که امروزه کشور هند در صف عرضه کنندگان مهم جهان در زمينه دارو قرار گيرد)٤٣ :٢٠١٠ ,Shashikant and Khor( وجود چنين پيشرفتي در کشور در حال توسعه اي چون هند ساير کشورهاي در حال توســعه را به اين فکر انداخت که اجتمــاع بين المللي مي تواند چنان پيش رود که اختراعات ضروري براي توسعه از جمله فناوري هاي دوستدار محيط زيست را از حمايت حقوق مالکيت فکري خارج نمايد.