چکیده:
مصون ماندن دین اسلام از انحرافات در صدر اسلام و در طول تاریخ مرهون فداکاری امام حسین علیه السّلام است؛ ظرفیتهای موجود در قیام امام حسین علیه السّلام این فرصت را فراهم کرده است که پس از هزاروچند صدسال، هرساله عزای امام حسین علیه السّلام برپا گردد و در این مراسمها معارف دینی عرضه گردیده و راه بر انحرافات بسته میشود؛ مسئلۀ تهدیدکننده اینکه گاهی همین مراسمهایی که به نام عزاداری و دین برپا میشود خود دچار تحریف و آفت میگردد.
پژوهش پیش رو که با استفاده از منابع کتابخانهای و به روش توصیفی انجامگرفته به آسیبشناسی عزاداری با تاکید بر جامعۀ ایران پرداخته است؛ بررسیها وجود و یا زمینههای بروز برخی انحرافات را نشان میدهد که بر اساس منابع دینی موردبررسی قرارگرفتهاند؛ برخی آسیبها و آفات عبارتنداز: اصل قرار گرفتن شور و تضعیف شناخت، تحریف هدف قیام، دروغ، بزرگنمایی، طرح مباحث موهن، قمهزنی، استفاده از سبکهای نامناسب، کاسبکاری از طریق مجالس عزاداری و خرافات.
خلاصه ماشینی:
آسیبشناسی مراسم عزاداری با تأکید بر جامعۀ ایران حسن عزیزی 1 همایون سراقی* 2 * چکیده مصون ماندن دین اسلام از انحرافات در صدر اسلام و در طول تاریخ مرهون فداکاری امام حسین( است؛ ظرفیتهای موجود در قیام امام حسین( این فرصت را فراهم کرده است که پس از هزاروچند صدسال، هرساله عزای امام حسین( برپا گردد و در این مراسمها معارف دینی عرضه گردیده و راه بر انحرافات بسته میشود؛ مسئلۀ تهدیدکننده اینکه گاهی همین مراسمهایی که به نام عزاداری و دین برپا میشود خود دچار تحریف و آفت میگردد.
گرایش بیشتر به شور عزاداری بهویژه با توجه به جوانی جمعیت ایران امری طبیعی است اما آسیب جدی که همواره باید نگاه پیشگیرانه نسبت به آن وجود داشته باشد خالی شدن شور از شناخت است؛ عامل پیشران در ماندگاری اقامۀ مجالس عزا عواطف است و عامل حفظ روح و جان نهضت امام حسین( شناخت است؛ اینکه هرساله در مراسماتی به گستردگی ایران و بسیاری از کشورها معارف دینی از قبیل اعتقادات و حتی احکام بازگو شود اینکه عوامل انحراف حکومت اسلامی تبیین گردد، اینکه روح نهضت حسینی بیان گردد کارآمدترین عامل در زنده و تازه نگهداشتن دین و حفظ آن از خطر انحراف است.
برخی از روشهای عزاداری و یا سبکهای خواندن روضه و نوحه وجود دارد که اختصاص به مناطق جغرافیایی دارد، [3] این قسم از عزاداریها دارای ریشۀ فرهنگی و تاریخی هستند؛ روش اسلام در آدابورسوم (فرهنگ) عمدتاً امضائی بوده و در موارد کمی به منع و تغییر دستزده است؛ اگر تغییری در اینگونه موارد لازم باشد بهعلت مسائل عارضی مثل تبلیغات سوء و وهن اسلام و یا اقتضائات جدیدی است که در سایر آدابورسوم نیز بهمرور رخ میدهد چنانکه بسیاری از رسوم عزاداری برای بستگان در گذشته وجود داشته که امروزه دیگر جامعه آنها را برنمیتابد.