چکیده:
امروزه خوداتکایی از مسائل مهم مورد تأکید در راهبردهای جمهوری اسلامی ایران است. عوامل متعددی موجب توجّه و تأکید جمهوری اسلامی ایران بر خوداتکایی شده که جنگ تحمیلی و تحریمهای بینالمللی از آن جمله است. بااینحال باید دید کاربست این راهبرد چه تأثیری بر امنیت ملّی خواهد داشت، زیرا از دیرباز، همواره مسئله امنیت ملّی مهمترین دغدغه دولتهای گذشته و حال بوده و تحت تأثیر عوامل مختلفی بسط و قبض یافته است. ازاینرو سؤال پژوهش حاضر این است که ایدة خوداتکایی چه تأثیری بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ فرضیه نیز این است که عوامل زمینهای خوداتکایی نظیر انسجام ملی، موقعیت عمده ژئوپلیتیک کشور، پیشینه تاریخی ـ تمدنی، اراده استقلالطلبی سیاسی، اعتماد متقابل مردم و حاکمان و ارتباط مؤثر و سازنده با بازیگران منطقهای و بینالمللی بر تحقق ایدة خوداتکایی و بهتبع تقویت امنیت ملّی تأثیرگذار است. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از روش پیمایشی بهره گرفته شده است. جامعه آماری از بین نخبگان دانشگاهی و پژوهشگران انتخاب و دادههای جمعآوریشده با نرمافزار SPSS1 تجزیه و تحلیل شدهاند و درنهایت دادههای بهدستآمده با روش توصیفی ـ تحلیلی و با عنایت به مکتب نظری کپنهاگ واکاوی شده است. یافتههای پژوهش وجود رابطهای معنادار بین متغیرهای زمینهای و امنیت ملّی را نشان میدهد.
One of the most important issues that today is emphasized in the strategies of the Islamic Republic of Iran is self-reliance. Numerous factors have motivated the Islamic Republic of Iran to pay attention to and emphasize self-reliance, including the experience of imposed war and international sanctions. However, it remains to be seen what the effect of the implementation of this strategy on national security is, because for a long time, the issue of national security has always been the most important concern of past and present governments and has been expanded and taken under the influence of various factors. Accordingly, the leading question of this study is what effect does the idea of self-reliance have on the national security of the Islamic Republic of Iran? The hypothesis is that the underlying factors of self-reliance such as national cohesion, major geo-political position of the country, historical-civilizational background, will of political independence, mutual trust of people and rulers, and also the effective and constructive relationship with regional and international players on the realization idea of self-reliance and national security will be effective too. Also, the method used in this research is descriptive-analytic method using survey method. The statistical population was selected from the academic elite and researchers, and then the collected data were analyzed by SPSS l. Finally, the data were analyzed by descriptive-analytic method with reference to the Copenhagen theoretical ideology. The findings showed the existence of a meaningful relationship between contextual variables and national security.
خلاصه ماشینی:
بااين حال بايد ديد چـه رابطـه اي بـين خوداتکـايي و امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران وجود دارد؟ آيا خوداتکايي باعث تهديـد امنيـت ملـي ميشود يا اينکه خوداتکايي به طور متقابل ضريب امنيت ملي جمهوري اسـلامي ايـران را افزايش ميدهد؟ با عنايت به اين مسائل ، مقاله حاضر در تلاش است تا با تأسي از مفهـوم امنيت و خوداتکايي مدلي براي تبيين مقوله امنيت ملي ايران طراحي کند و در چارچوب آن و با استفاده از روش پيمايشي و توصيفي ـ تحليلي و توزيع پرسش نامه به اين پرسش پاسخ دهد که ايدة خوداتکايي چه تأثيري بر امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران دارد؟ فرضيۀ پژوهش اين است کـه عوامـل زمينـه اي نظيـر انسـجام ملـي، موقعيـت عمـده ژئوپليتيک کشور، پيشينه تاريخي ـ تمدني ، اراده استقلال طلبي سياسي، اعتماد متقابل مردم و حاکمان و ارتباط مؤثر و سازنده با بازيگران منطقه اي و بين المللي بر تحقق ايدة خوداتکايي و به تبع آن تقويت امنيت ملي تأثيرگذار است .
در اين راستا، تلاش شده است تـا بـا درک موقعيت ژئوپليتيکي و ساختار نظام سياسي و اجتماعي ايران و توجه به وجود تنوع قوميتي، ميزان مداخله کشور هم مرز، سياست کشورهاي مخالف ، تأثير نگاه ايـدئولوژيکي، وجـود انواع تحريم هاي اقتصادي، حضور قدرت هاي بزرگ در منطقه خاورميانه و همچنين تأثير عوامل داخلي چون ميزان اعتقاد افراد به نظام سياسي و ارتباط مسئولان با مردم و وحدت ملي مورد بررسي قرار گيرند.