چکیده:
«فقه اسلامی و حقوق بشر» مجموعه ارزشمندی از مقالات نویسندگان حوزوی و دانشگاهی در همایش رویکرد متعالی فقه اسلامی به حقوق بشر است که به کوشش استاد محمد رضا باقرزاده به زیور طبع آراسته است. روش ارزیابی و نقد این کتاب، استنادی- تحلیلی و مطابق الگوی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در چارچوب معرفی کلی، بررسی شکلی و محتوایی اثر است. این که آیا آموزه های اسلامی با حقوق بشر سازگاری دارد یا ندارد، یکی از پرسشهای کلیدی و دغدغه های همیشگی در میان روشنفکران دینی و غیر دینی بوده و هست. مقالات کتاب در یک هم افزایی قابل توجه به دنبال اثبات این دیدگاه اند که تصور ناسازگاری، ناشی از ناآشنایی با اندیشه های اصیل و ناب اسلامی است؛ ظرفیتهای نهفته در فقه اگر به درستی به کارگرفته شوند، می توانند به توسعه حقوق بشر کمک شایان توجهی کنند. کتاب به رغم امتیازات فراوانی که دارد، با ضعف هایی به لحاظ ساختار کلی و چینش محورها و عناوین، کم رنگ بودن بُعد فقهی برخی مقالات، و در پاره ای موارد، خلط میان نظام حقوقی و مقوله حقوق بشر ، نارسایی برخی استنادها، طرح مباحث غیر مرتبط با موضوع و عدم تمرکز بر حل موضوعات چالش بر انگیز، مواجه است.
“Islamic Jurisprudence and Human Rights" is a valuable collection of articles by authors that was presented at the conference on the transcendent approach of Islamic jurisprudence to human rights and was embellished by the efforts of Mohammad Reza Bagherzadeh. The method of critique on this book is citation-analytical and according to the model of the Council for Reviewing Humanities Texts and Books in the framework of general introduction, form and content review of the work. One of the key questions and constant concerns among religious and non-religious intellectuals is the compatibility or incompatibility of Islamic teachings with human rights. The book's articles, in a remarkable synergy, seek to prove the view that the notion of incompatibility stems from unfamiliarity with pure Islamic thought; the capacities hidden in jurisprudence, if used properly, can make a significant contribution to the development of human rights. Despite its many advantages, the book also faces weaknesses, which are: in terms of general structure and arrangement of axes and titles, the lack of jurisprudential dimension of some articles, and in some cases, confusion between the legal system and human rights. Inadequacy of some citations, unrelated topics and lack of focus on solving challenging topics.
خلاصه ماشینی:
کتاب به رغـم امتیـازات فراوانـی کـه دارد، بـا ضعف هایی به لحاظ ساختار کلی و چینش محورها و عناوین ، کم رنـگ بـودنُ بعـد فقهـی برخی مقالات ، و در پاره ای موارد، خلط میان نظام حقوقی و مقوله حقـوق بشـر ، نارسـایی برخی استنادها، طرح مباحث غیر مرتبط با موضوع و عدم تمرکز بر حل موضوعات چـالش بر انگیز، مواجه است .
عنوان فصل دوم «فقه اسلامی و چند مسئله از مسائل حقوق بشر» است ؛ بـا وجـود ایـن ، در مقاله نخست این فصل ، زیر عنوان «حقوق و آزادیهای سیاسی در اسـلام »، مبـانی نظـری آزادی سیاسی در قالب مبانی فلسـفی (مبـانی معرفـت شـناختی، هسـتی شـناختی و انسـان شناختی)، مبانی عرفانی و مبانی فقهی- حقوقی بررسی شده است .
٢. ٤ ضعفُ بعد فقهی مقالات در حالی که عنوان کتاب «فقه اسلامی و حقوق بشر» و عنوان فصـل اول آن «مبـانی حقـوق بشر در فقه اسلامی» است ، از چهار مقاله ای مندرج در فصل اول ، تنها مقاله چهارم با عنـوان «کرامت تکوینی و اکتسابی در اسلام »، با استناد به آیات قرآن به نـوعی مـی توانـد، مقالـه ای فقهی در نظرگرفته شود، سایر مقالات ، به ویژه مقاله نخست -که دقت نظرهای خوبی هـم در آن به کاررفته است - رویکرد فلسفی دارنـد و ظـاهرا گریـزی ازآن هـم نبـوده اسـت ؛ زیـرا «حقوق بشر اسلامی، امتناع یا ضرورت » (مقالـه نخسـت ) اساسـا در حـوزه فلسـفه حقـوق قرارمی گیرد و بررسی آن نمی تواند فقهی باشد.